لیکوئید شدن در بازار ارز دیجیتال و روش های جلوگیری از آن
انیس مسکینی
بازار ارز دیجیتال در طول سال‌ها محبوبیت زیادی به دست آورده و معامله‌گران بسیاری به بخش Futures علاقمند شده‌اند. در بازار فیوچرز، با توجه به نوسانات زیاد رمز ارزها، می‌توان با استفاده از اهرم یا لوریج سود خود را افزایش داد. البته توجه داشته باشید که ریسک زیادی نیز در رابطه با معاملات اهرمی وجود دارد. با خرید و فروش ارزهای دیجیتال در فیوچرز، مفهمومی به نام لیکوئید شدن وجود دارد. اصطلاح لیکوئید شدن به معنای بسته شدن اجباری پوزیشن معاملاتی تریدر، به دلیل از دست دادن کل سرمایه وثیقه داده شده است. ممکن است این مفهوم برای شما پیچیده باشد. بنابراین تا انتهای این مطلب را مطالعه کنید تا بدانید لیکوئید شدن در بازار ارز دیجیتال چیست و با راه‌های مقابله با لیکوئید شدن نیز آشنا شوید.
لیکویید شدن (Liquidation) ارز دیجیتال چیست؟
قبل از اینکه به بررسی لیکوئید شدن در بازار ارزهای دیجیتال بپردازیم، ابتدا باید توضیح دهیم که معاملات فیوچرز و اهرم چیست. معامله فیوچرز به معنای قرض گرفتن پول از صرافی، برای افزایش حجم پوزیشن معاملاتی است. این معاملات برای سرمایه گذارانی کاربردی است که مبلغ زیادی ندارند اما می‌خواهند معاملات بزرگتری نسبت به سرمایه خود داشته باشند. این نکته را به یاد داشته باشید درست است که با کمک معاملات فیوچرز میزان سود شما بیشتر می‌شود، اما اگر معامله شما به هر دلیل ناموفق باشد، میزان ضرر شما هم بیشتر خواهد شد و چه بسا موجب از دست رفتن سرمایه شما که همان لیکوئید شدن است، بشود.
اهرم یا لوریج نیز همان ضریبی است که با استفاده از آن حجم سرمایه خود برای ورود به معامله را افزایش می‌دهید. برای درک بهتر، فرض کنید شما ۱۰۰ دلار دارید اما می‌خواهید معامله‌ای به اندازه ۱۰۰۰ دلار باز کنید. بنابراین اهرم شما در این جا مساوی با ۱۰ می‌شود. به عبارتی شما ۹۰۰ دلار از صرافی قرض می‌گیرید. ۱۰۰ دلار اولیه شما به عنوان یک وثیقه است. حالا می‌توانید لیکوئید شدن را بهتر درک کنید. لیکوئید شدن به معنای نقد شدن پوزیشن معاملاتی شما است زمانی که معامله ناموفق است. صرافی به شما پول قرض می‌دهد و اگر شما بیش از حد مجاز ضرر کنید، معامله شما را متوقف می‌کند تا سهم خود را پس بگیرد. به این اتفاق لیکوئید شدن می‌گویند.
بیشتر بخوانید: ترید (معامله) روزانه در بازار ارز دیجیتال
چه زمانی معامله لیکوئید می‌شود؟
مثلا فرص کنید همان معامله‌ای که با ۱۰۰ دلار و لوریج ۱۰ باز کردید، تحلیل شما اشتباه بوده و ارز مورد نظر ۱۰ درصد کاهش قیمت داشته است. ۱۰ درصد کاهش ضرب در اهرم ۱۰ که تعیین کرده بودید برابر با ۱۰۰ دلار می‌شود. به این ترتیب صرافی به صورت اتوماتیک معامله شما را متوقف می‌کند و ۱۰۰ دلار شما را هم می‌گیرد. آن روی سکه را هم ببنید! اگر ارز مورد نظر شما ۵ درصد افزایش قیمت داشته باشد ضرب در اهرم ۱۰ برابر با ۵۰ درصد می‌شود به این ترتیب شما ۵۰ دلار سود خواهید کرد. همین موضوع است که استفاده از اهرم را به یک شمشیر دولبه تبدیل می‌کند. از جمله عواملی که می‌توانید برای مقابله با لیکوئید شدن در بازار ارز دیجیتال استفاده کنید عبارتند از: استراتژی مناسب در هر معامله، دقت و درک میزان سرمایه و حد مجاز ریسک کردن.
ما به شما توصیه می‌کنیم که از اهرم را برای معامله استفاده نکنید چرا که معاملات اهرمی برای ۹۰٪ معامله گران سودآور نیست و از این رو همیشه این خطر وجود دارد که سرمایه خود را با استفاده از اهرم از دست بدهید!
تفاوت لیکوئید شدن و لیکوئیدیتی
با توجه به مطالب گفته شده، دانستید که لیکوئید شدن به معنای بسته شدن پوزیشن معاملاتی توسط صرافی به دلیل ناموفق بودن معامله است. اما لیکوئید شدن با کلمه لیکوئیدیتی کاملا متفاوت است. چرا که لیکوئیدیتی به معنای نقدینگی است و مفهوم آن قدرت نقد شوندگی یک ارز دیجیتال است. به عبارت ساده‌تر هرچه میزان خریداران و فروشندگان یک ارز دیجیتال بیشتر باشد، آن ارز لیکوئیدیتی یا نقدشوندگی بالاتری دارد و به راحتی و در کم‌ترین زمان می‌توان آن را خرید و فروش کرد. مثلا بیت کوین یک ارز دیجیتال با لیکوئیدیتی بالا است. چرا که در عرض چند ثانیه در صرافی‌ها می‌توانید سفارش خرید یا فروش خود را انجام دهید و این به دلیل تعداد زیاد خریداران و فروشندگان بیت کوین است.
روش‌های جلوگیری از لیکویید شدن چیست؟
برای حفظ امنیت، معامله گران باید قبل از ورود به هر معامله استراتژی معاملاتی داشته باشند. استراتژی‌های متعددی وجود دارد که می‌توان برای جلوگیری از ریسک اجرا کرد، اما برای جلوگیری از لیکوئید شدن باید موارد زیر را در نظر بگیرید.
-
از حد ضرر استفاده کنید.
بهترین کار برای جلوگیری از لیکوئید شدن، استفاده از حد ضرر در معاملات است. حد ضرر یک ابزار معاملاتی در بازار فیوچرز است که به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا در صورتی که قیمت رمز ارز تا حد خاصی متضرر شد، از ضرر بیش از حد و در نهایت لیکوئید شدن جلوگیری کند. به این ترتیب معامله با یک ضرر کمتر بسته می‌شود. همچنین با استفاده از ماشین حساب ترید که در اکثر صرافی‌ها موجود است، می‌توانید میزان ضرر و سود خود را محاسبه کنید و با برنامه دقیق‌تری وارد پوزیشن‌های معاملاتی شوید.
-
از اهرم کم استفاده کنید.
هرچند استفاده از اهرم بالا بسیار وسوسه برانگیز است اما ضرر را هم بسیار افزایش می‌دهد. اهرم پایین باعث می‌شود قیمت لیکوئیدی شما دورتر شود و از این نظر ایمنی و آرامش بیشتری در معامله به شما می‌دهد.
بیشتر بخوانید: لوریج یا اهرم در ارز دیجیتال چیست؟
-
مقدار مارجین را به اندازه تنظیم کنید.
شما باید مقدار مارجینی که می‌خواهید درگیر معامله کنید را با روش‌های مدیریت سرمایه از قبیل پوزیشن سایز و اهرم متناسب با آن، مشخص کنید. به این ترتیب ریسک از دست رفتن سرمایه خود را تا حد زیادی کاهش می‌دهید.
یک مثال کاربردی برای معاملات فیوچرز
به تصاویر زیر دقت کنید تا مرحله به مرحله باز کردن یک معامله فیوچرز را برای شما توضیح دهیم. 
- برای باز کردن یک معامله فیوچرز به بخش فیوچرز صرافی مورد نظر بروید. در این بخش ما جفت ارز btc/usdt را انتخاب کرده‌ایم. شما می‌توانید جفت ارز مورد نظر خود را انتخاب کنید (روی نام جفت ارز کلیک کنید تا کشوی انتخاب ارز باز شود).
- قبل از شروع باید بدانید ۲ نوع معامله فیوچرز به نام ایزوله Isolated و کراس Cross وجود دارد. حالت ایزوله به این معنی است که فقط مبلغی که در معامله قرارداده‌ایم استفاده شود و حالت کراس به این معنی است که معامله در صورت لزوم می‌تواند از مابقی سرمایه ما (درصورت وجود) در کیف پول صرافی استفاده کند. منظور از استفاده این است که زمانی که پوزیشن شما به نقطه لیکوئید نزدیک می‌شود اگر حالت کراس را انتخاب کرده باشید، به صورت خودکار مارجین شما از سرمایه‌ای که در کیف پول دارید، اضافه می‌شود.
- نمای کلی بازار فیوچرز را در تصویر بالا مشاهده می‌کنید. در قسمت بالا از دکمه سمت چپ تنظیم اهرم لانگ (حرکت رو به بالا) و از دکمه سمت راست می‌توان تنظیم معامله سل یا شورت (حرکت به پایین) را انجام داد.
- برای مثال اهرم خود را روی ۱۰ در حالت ایزوله قرار دهید. اکنون از بخش سمت راست جایی که قیمت نوشته شده است، قیمت مورد نظر برای بازکردن معامله خود را وارد کنید. اکنون از نوار لغزنده در پایین‌تر آن می‌توانید میزان سرمایه درگیر را نیز مشخص کنید. پایین‌تر از یک گزینه به نان Take-profit/Stop-loss را مشاهده می‌کنید. روی آن کلیک کنید و در قسمت تیک پروفیت حد سود خود و در قسمت استاپ لاس حد ضرر خود را قرار دهید. سپس در صورت اینکه معامله شما لانگ است روی open long و در صورتی که معامله شما سل است روی open short کلیک کنید.
- معامله شما که باز شود از قسمت open orders قابل مشاهده است و زمانی که معامله به قیمت مورد نظر شما برسد، پوزیشن باز خواهد شد که در قسمت poditions قابل مشاهده است. به عکس ۲ دقت کنید.
نکته: در عکس شماره ۳ به شما نشان داده‌ایم که اگر روی دکمه ایزوله یا کراس کلیک کنید چگونه می‌توانید اهرم را انتخاب کنید.
همانطور که اشاره کردیم برای جلوگیری از لیکوئید شدن باید از ماشین حساب صرافی استفاده کنید. با استفاده از ماشین حساب می‌توانید متوجه شوید پوزیشن معاملاتی شما در چه قیمتی لیکویید خواهد شد و یا درصد سود آن چقدر است. برای دسترسی به ماشین حساب از منوی سمت راست بالا (سه نقطه) گزینه calculator را انتخاب کنید. سه تب در این بخش وجود دارد. بخش pnl برای محاسبه سود، بخش liquidation برای محاسبه قیمت لیکوییدی شما است. جهت محاسبه سود از بخش pnl جفت ارز را انتخاب کتید. سپس لوریج مورد نظر را نیز وارد کنید. پس از آن سایز پوزیشن را در قسمت futures size و قیمتی که در آن می‌خواهید معامله را باز کنید در قسمت open price و قیمتی که می‌خواهید در آن معامله خود را ببندید را در قسمت price وارد کنید. سپس گزینه calculate را بزنید تا سود پوزیشن وارد شده برای شما نمایش داده شود. برای محاسبه قیمت لیکوییدی نیز پس از انتخاب جفت ارز و اهرم و حالت ایزوله یا کراس، سایز پوزیشن را در futures size و قیمت باز کردن معامله را در open price وارد کنید و سپس calculate را بزنید تا نقطه لیکوئیدی این پوزیشن به شما نشان داده شود.
بیشتر بخوانید: فومو FOMO در بازار ارز دیجیتال چیست؟ راه های مقابله با آن
آیا لیکویید شدن برای تمامی معامله گران ارز دیجیتال اتفاق می‌افتد؟
شاید تعجب کنید اگر بدانید معاملات فیوچرز و اسپات از لحاظ ریسک از دست دادن سرمایه، هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند اگر…مدیریت سرمایه انجام شود!
بله در صورتی که مدیریت سرمایه نداشته باشید و نتوانید محاسبه کنید بر اساس کل سرمایه، چه مقداری باید در یک معامله درگیر کنید و یا نتوانید ریسک و حد ضرر خود را در معامله محاسبه کنید، لیکوئید شدن از رگ گردن به شما نزدیک‌تر است! با این حال اگر تمامی این موارد رعایت شوند دیگر پوزیشن معاملاتی فیوچرز و اسپات تفاوت خیلی خاصی باهم نخواهند داشت. زیرا همه ریسک و حد سود و حد ضرر و… آن از قبل مشخص شده است. بنابراین اینجاست که باید بدانید تریدرهای حرفه‌ای هستند که هرگز در این بازار لیکوئید نمی‌شوند چون علاوه بر حرفه‌ای بودن در ترید، درک روانشناسی بالایی از خود و بازار دارند. مدیریت سرمایه تا حد زیادی به روانشناسی فرد مربوط می‌شود. چرا که افراد بسیاری هستند که روش‌های مدیریت سرمایه را به خوبی می‌دانند اما در شرایط بازار نمی‌توانند آن‌ها را اجرا کنند زیرا هنوز موفق به کنترل احساسات خود نشده اند!
بیشتر بخوانید: بهترین استراتژی معاملاتی ارز دیجیتال 2023
سخن آخر
لیکوئید شدن در بازار ارز دیجیتال کلمه ترسناکی است که معامله گران ترجیح می‌دهند در صورت امکان با آن مواجه نشوند. به صورت کلی معاملات فیوچرز و اهرم بدون شک مزایای خود را دارند، به خصوص برای آن دسته از معامله گرانی که پول کافی برای سرمایه‌گذاری ندارند. با این حال، ارزهای دیجیتال نوسانات زیادی دارند و استفاده از اهرم‌ها در معامله آن‌ها خطرناک است. نظارت بر نسبت سرمایه درگیر، کاهش اهرم و استفاده از حد ضرر چند روش است که معامله گران می‌توانند از لیکوئید شدن در بازار ارز دیجیتال جلوگیری کنند.
