دلایل ورشکستگی بانک ها چیست؟

زمانی یک بانک ورشکسته محسوب میشود که نتواند به تعهدات مالی و غیر مالی خود در قبال سپرده گذاران عمل کند. معمولا بانک در حال ورشکستگی تلاش میکند با گرفتن وام از دیگر بانک ها خود را نجات دهد. اما در زمانی که ندای ورشکستگی یک بانک به گوش رسد، تمام سپرده گذاران تقاضای نقد کردن تمام سپرده ی خود را میکنند تا مانع از دست رفتن اموالشان شوند، و به این ترتیب بانک با انبوه تقاضا مواجه شده و روند ورشکستگی شتاب میابد! معمولا در این مواقع بانک مذکور ناچارا بانک را با قیمت بسیار کمتر، به بانک دیگری میفروشد تا بتواند بدهی ها را پرداخت نماید.

متاسفانه ورشستگی بانک ها معمولا از ورشستگی هر بنگاه اقتصادی دیگر آسیب بیشتری به اقتصاد میزند، چرا که دیگر بنگاه ها اقتصادی معمولا خود وابسته به بانک ها هستند. ورشستگی یک بانک به دلیل ارتباط بانک های مختلف با یکدیگر و به دلیل تاثیر آن بر روی رفتار بازار در ارتباط با اعتماد به بانک های دیگر، میتواند یک سقوط اقتصادی را منجر شود. به همین دلیل است که تمام دولت های دنیا، بیمه های بسیار قوی و ساختار قانونی قدرتمندی را برای مواقع ورشکستگی یک بانک تشکیل میدهند که کمترین آسیب به سپرده گذاران وارد شود.

چه می شود که یک بانک ورشکست میشود؟

در زیر 8 دلیل عمده ورشکستی بانک ها را با هم مرور میکنیم:

1- وام بد! یکی از عمده دلایل ورشکستگی یک بانک از گذشته تا به امروز، اعطای وام هایی بوده است که میزان ریسک و خطر آن ها به درستی سنجیده نشده است. بانک ها برای جذب مشتریان بیشتر، همیشه در رقابت برای اعطای وام هایی هیجان انگیز تر هستند که گاهی میزان خطر آن ها بسیار زیاد است. این وام ها به خصوص در مورد وام های مسکن در تمام دنیا رایج است. به همین دلیل در اغلب کشور ها، نوع وامی که بانک اعطا میکند، باید توسط دولت نیز بررسی و برآورد ریسک شود.

2- یکی از دلایل ورشکستگی بانک ها بهم خوردن بالانس مالی! بانک ها برآوردی کلی از میزان پولی که از سوی مشتریان در واحد زمان سپرده میشود، و توانایی سپرده گذاری خودشان دارند. در شرایطی ممکن است بانک با توجه به برآورد خود از پولی که به حساب ریخته میشود، سرمایه گذاری کنند اما پولی که توقع آن را دارند به حساب بانک وارد نشود! این موضوع معمولا بیش از آن که مربوط به برنامه ریزی و شرایط بانک باشد، مربوط به اتفاقات اقتصادی یک کشور و وضعیت اقتصاد آن است. البته در مواقعی نیز ممکن است دلیل آن خود بانک باشد، برای مثال زمانی که مشتریان بانک با عوض شدن رویه یا مدیریت بانک، به آن بی اعتماد شده و سرمایه خود را در بانک دیگری میگذارند.

3- در برخی کشور ها تعهدات بانک نسبت به دولت میتواند آسیب های شدیدی وارد کند. برای مثال بانکی را تصور کنید که با احتساب نرخ بهره ی خاصی روی وام ها، برنامه ای چندین ساله برای سرمایه گذاری مدون کرده، اما قوانین دولتی در میانه ی این برنامه بانک را مجبور به تغییر نرخ بهره مینماید.

4- تحریم! در بسیاری از موارد دولت های قدرتمند و به خصوص آمریکا بنا به دلایل سیاسی و یا اقتصادی، اقدام به تحریم برخی از بانک ها در دیگر کشور ها میکنند که میتواند به سرعت منجر به ورشکستگی بانک مذکور شود. از آن جایی که ورشکستگی ناگهانی یک بانک میتواند به ورشکستگی دیگر بانک های کشور منجر شود، معمولا این تحریم ها ضربات سنگینی به اقتصاد کشور وارد میکنند.

5- انجام سرمایه گذاری های غیر معمول! در بسیاری از مواقع یک بانک ممکن است برای به دست آوردن سودی بسیار بیش از سود عادی خود، در فعالیتی سرمایه گذاری کند که به شکست منجر شود. برای مثال ممکن است بانکی بخش عمده ای از سرمایه خود را صرف وارد کرد جنسی خاص در بازار کند که فروش آن سود بالایی دارد، اما به ناگهان به دلایل مختلف قیمت جنس سقوط کند و بانک نه تنها سودی کلان نکرده، بلکه ممکن است ورشسکت هم بشود!

6- اشتباهات گروه ریسک سنجی! در هر بانک تیمی بسیار قدرتمند و منسجم تشکیل میشود که میزان ریسک سرمایه گذاری در هر فعالیت و میزان برآورد بودجه ی شناور و قدرت سرمایه گذاری را میسنجند. به هر دلیلی اگر این تیم اشتباهی بکند، و یا تیم به قدر لازم قدرتمند نباشد ممکن است به شکستی بزرگ منجر شود.

7- دادن وام هایی خارج از عرف به افرادی خاص! برخی از بانک ها به افرادی خاص، از جمله مدیران خود بانک و یا افرادی که به آن ها اعتماد زیادی دارند، وام هایی کلان و خارج از قوانین و عرف بانک پرداخت میکنند که گهگاهی در صورت عدم برگشت این وام ها، بانک را دچار مشکلات بزرگی میکند.

8- کارمندان و شعب ناکارآمد! در برخی از بانک ها عدم مدیریت صحیح نیرو ها و عدم استخدام افراد مناسب، منجر میشود برخورد نامناسب با مشتریان صورت گیرد و یا تخلفات متعددی در شعب رخ دهد که منجر به عدم اعتماد مشتریان به بانک شده و میزان مشتریان دچار سقوطی ناگهانی میشود.

با توجه به موارد گفته شده، روز به روز بر تمرکز دولت های دنیا بر بانک های کشور افزوده شده و قوانین و نظارت هایی که احتمال ورشکستگی بانک ها را کمتر کند، بیشتر می شوند. امروزه بانک ها در بسیاری از کشور ها، اجازه فعالیت اقتصادی در بسیاری از شاخه ها را ندارند، میزان ریسک آن ها توسط دولت رصد میشود، بر عملکرد نیرو های آن ها نظارت انجام میگیرد، و بیمه های قوی و منسجمی برای آن ها فراهم میگردد.