مالیات بر معامله بیت کوین در ایران، آیا تریدرها باید مالیات بپردازند؟

بیت کوین جزو ۱۰ دارایی برتر دنیا است که در سال ۲۰۰۹ به جهان معرفی شد. این دارایی ارزشمند در طی سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری را تجربه کرده و توسط سیستم‌های مالی و کشورهای مختلف پذیرفته شده است. این موضوع سبب شده که یک سری قوانین جدید در رابطه با آن وضع شود تا مردم بتوانند استفاده بهتری از آن داشته باشند. دریافت مالیات از خرید و فروش بیت کوین و سایر فعالیت‌ها مانند استخراج، از جمله قوانین جدید هستند که سبب می‌شوند بیت کوین روند قانونی پیدا کند و دولت‌ها بتوانند نظارت بیشتری به آن داشته باشند. در این مقاله از ایرانیکارت بررسی خواهیم که مالیات بر معامله بیت کوین چیست و در کدام کشورها تریدرها برای معاملات بیت کوین باید مالیات پرداخت کنند.

آیا بیت کوین در ایران قانونی است؟

در سال‌های ابتدایی معرفی بیت کوین به دنیا اغلب کشورها سیاست سختگیرانه‌ای درباره این ارز داشتند. ایران نیز در لیست این کشورها قرار داشت و ارز دیجیتال BTC را غیرقانونی اعلام کرده بود. اما به مرور زمان این قوانین تغییر پیدا کرد و اکنون مردم ایران به‌راحتی می‌توانند این ارز را خریداری کرده و از آن استفاده کنند.

اگر چه بیت کوین به‌عنوان یک ارز قانونی در ایران شناخته نمی‌شود ولی خرید و فروش آن غیرقانونی هم نیست. در واقع کاربران می‌توانند با استفاده از صرافی‌های ارز دیجیتال، بیت کوین را خریداری کرده و برای مدت زمان دلخواه نگهداری کنند. در شهریور ماه 1398 رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، صنعت بیت کوین را به رسمیت شناخت.

از این تاریخ به بعد خرید و فروش بیت کوین و استخراج آن به‌طور رسمی در ایران انجام می‌شود. در واقع قوانین بیت کوین در ایران باعث شد اکنون دیگر هیچ محدودیتی در رابطه با آن وجود نداشته باشد. کاربران به‌راحتی می‌توانند مجوزهای استخراج بیت کوین را دریافت کرده و با ماینینگ BTC کسب درآمد کنند. لازم به ذکر است که ماینینگ بیت کوین در محدوده 120 کیلومتری شهر تهران، 50 کیلومتری اصفهان و 30 کیلومتری مراکز استان‌ها شامل مالیات نمی‌شود.

آیا استخراج بیت کوین در ایران قانونی است؟

بله ایران در لیست کشورهایی قرار دارد که استخراج بیت کوین داخل آن قانونی است. کاربران با دریافت مجوزهای لازم از وزارت صنعت و معدن و تهیه وسایل استخراج می‌توانند فرآیند ماینینگ بیت کوین را شروع کرده و از طریق آن کسب درآمد کنند. دقت داشته باشید که استخراج بیت کوین تنها با اخذ مجوزهای مربوطه امکان‌پذیر است در غیر این صورت پیگرد قانونی دارد و فرد خاطی طبق قوانین کشور مجازات خواهد شد. به این منظور توصیه می‌کنیم با قوانین ارز دیجیتال در ایران آشنا شوید.

معافیت مالیات در استخراج بیت کوین در ایران

استخراج بیت کوین در ایران کاملا قانونی است و به‌عنوان یک کسب و کار در نظر گرفته می‌شود. این فرآیند در ابعاد کوچک و بزرگ انجام می‌شود و هر چقدر که استخراج بیت کوین گسترده‌تر شود به همان اندازه درآمد بیشتری به همراه خواهد داشت. در کشور ایران تمام کسب و کارها مشمول پرداخت مالیات هستند. از آنجایی که استخراج بیت کوین و مزارع بیت کوین یک نوع تولیدی محسوب می‌شوند، ماینرها مشمول پرداخت مالیات خواهند شد. اما طبق تبصره 2 بند احکام مالیاتی، ارز حاصل از صادرات، استخراج و ماینینگ ارز دیجیتال شامل مالیات با نرخ صفر درصد است.

سازمان امور مالیاتی، استخراج بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را مشمول پرداخت مالیات اعلام کرده است. از طرفی این سازمان برای این که ارز حاصل از صادرات به داخل کشور بازگردد، مالیات مربوط به آن را با نرخ صفر درصد در نظر گرفته است. در حالت کلی سازمان امور مالیاتی یک بخشنامه کلی برای استخراج ارزهای دیجیتال تنظیم کرده است که شناخت آن به درک بهتر مالیات استخراج بیت کوین کمک می‌کند.

بخشنامه سازمان امور مالیاتی برای استخراج رمز ارز به‌صورت زیر است:

• در صورتی که ماینرها محصولات خود را صادر کنند و ارز حاصل از آن را به کشور بازگردانند، مشمول پرداخت مالیات با نرخ صفر درصد خواهند شد.
• طبق بند 6 احکام مالیاتی، مراکز استخراج ارزهای دیجیتال به‌عنوان یک واحد تولیدی در نظر گرفته می‌شوند و موظف به پرداخت مالیات هستند.
• طبق این بخشنامه استخراج بیت کوین در محدوده 120 کیلومتری شهر تهران، 50 کیلومتری اصفهان و 30 کیلومتری مراکز استان‌ها از پرداخت مالیات برای استخراج معاف هستند.

آیا معاملات بیت کوین در ایران شامل مالیات می‌شود؟

بله برخلاف تصور برخی از افراد، معاملات بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال در ایران شامل مالیات می‌شود. همه مردم کشور ایران می‌توانند به‌صورت آزادانه بیت کوین را خرید و فروش کنند. این فرآیند زمانی مشمول مالیات می‌شود که سود سالیانه شما از این کار بیشتر از 40 میلیون تومان باشد. بنابراین اگر تریدر هستید و سالانه صورت قابل توجهی از طریق آن به دست می‌آورید باید به ازای سود معاملات خود مالیات پرداخت کنید. 

در ایران، قوانین مالیاتی که به درآمدها و مالیات‌های اتفاقی مربوط می‌شوند، شامل موادی از قانون مالیات‌های مستقیم هستند. این مالیات بر اساس ماده‌های 93، 94، 119 و 131 قوانین مالیاتی دریافت می‌شود. برای بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، با توجه به عدم وجود قوانین خاص و مشخص در این زمینه، احتمالاً قوانین کلی مالیات بر درآمد و درآمدهای اتفاقی اعمال می‌شوند. سرمایه‌گذاران و تریدرها می‌توانند یک اظهارنامه مالیاتی از معاملات و سود به دست آمده از ارزهای دیجیتال خود دریافت کنید تا مالیات تعلق گرفته برای خود را مشاهده کنند. طی این فرآیند سرمایه اولیه از سرمایه موجود کم می‌شود تا سود حاصل از مالیات به دست آمده و مالیات مربوط به معاملات مشخص شود. 

قوانین مالیات بر درآمد:

قانون 93 (ماده 93): این قانون به درآمدهای مشاغل مربوط می‌شود و شامل درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی مختلف است. طبق این ماده:

• درآمد حاصل از هر گونه فعالیت اقتصادی که به منظور کسب درآمد انجام می‌شود، مشمول مالیات بر درآمد است.
• اشخاص حقیقی و حقوقی که درآمد مشمول مالیات دارند، باید مالیات مربوط به درآمد خود را پرداخت کنند.

قانون 94 (ماده 94): این ماده به نحوه محاسبه درآمد مشمول مالیات اشاره دارد و شامل مقررات مربوط به کسر هزینه‌ها و معافیت‌های مالیاتی است. طبق این ماده:

• هزینه‌های انجام شده در ارتباط با فعالیت اقتصادی می‌تواند از درآمد مشمول مالیات کسر شود.
• معافیت‌های مالیاتی مشخصی برای برخی درآمدها و هزینه‌ها تعیین شده است.

قوانین مالیات بر درآمدهای اتفاقی:

قانون 119 (ماده 119): این قانون به درآمدهای اتفاقی اشاره دارد که به صورت غیرمنظم و غیرتکراری به دست می‌آیند. طبق این ماده:

• هر نوع درآمدی که به صورت اتفاقی و ناپایدار به دست می‌آید، مشمول مالیات است.
• درآمدهای اتفاقی می‌تواند شامل هدایا، جوایز و سایر درآمدهای غیرمنظم باشد.

قانون 131 (ماده 131): این ماده به نرخ‌های مالیاتی و طبقه‌بندی درآمدهای مختلف اشاره دارد. طبق این ماده:

• نرخ‌های مالیاتی برای درآمدهای مختلف مشخص شده است.
• درآمدهای مشمول مالیات بر اساس مبلغ درآمد در طبقات مختلفی قرار می‌گیرند و بر اساس این طبقات نرخ مالیاتی متفاوتی اعمال می‌شود.

ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم ایران،  به صورت پلکانی عمل می‌کند، به این معنا که با افزایش درآمد، نرخ مالیات نیز افزایش می‌یابد. در اینجا جزئیات ماده 131 را ارائه می‌دهم:

ماده 131 – نرخ‌های مالیاتی بر درآمد اشخاص حقیقی:

درآمد مشمول مالیات سالانه اشخاص حقیقی (به جز منابعی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای هستند) پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون به نرخ‌های زیر مشمول مالیات است:

1. تا مبلغ 50,000,000 ریال: 15% مالیات
2. نسبت به مازاد 50,000,000 ریال تا 100,000,000 ریال: 20% مالیات
3. نسبت به مازاد 100,000,000 ریال تا 250,000,000 ریال: 25% مالیات
4. نسبت به مازاد 250,000,000 ریال تا 1,000,000,000 ریال: 30% مالیات
5. نسبت به مازاد 1,000,000,000 ریال: 35% مالیات

توضیحات تکمیلی:

• پله‌ای بودن نرخ‌ها: این بدان معناست که برای هر بخش از درآمد شما که در یکی از این پله‌ها قرار می‌گیرد، نرخ مالیاتی مشخصی اعمال می‌شود. برای مثال، اگر درآمد شما 120,000,000 ریال باشد، شما 50,000,000 ریال اول را با نرخ 15%، 50,000,000 ریال بعدی را با نرخ 20% و 20,000,000 ریال باقی‌مانده را با نرخ 25% پرداخت خواهید کرد.
• معافیت‌های قانونی: درآمد مشمول مالیات پس از کسر معافیت‌های مقرر در قانون مالیات‌های مستقیم محاسبه می‌شود. بنابراین، قبل از اعمال این نرخ‌ها، باید معافیت‌های قانونی مربوطه را کسر کنید.
• درآمدهای خاص: بعضی منابع درآمدی ممکن است دارای نرخ‌های مالیاتی جداگانه‌ای باشند که در سایر مواد قانون مالیات‌های مستقیم ذکر شده‌اند.

مثال برای محاسبه مالیات:

فرض کنید درآمد مشمول مالیات شما پس از کسر معافیت‌ها 300,000,000 ریال است. مالیات شما به این صورت محاسبه می‌شود:

1. تا 50,000,000 ریال با نرخ 15%:

   • 50,000,000 × 0.15 = 7,500,000 ریال

2. نسبت به مازاد 50,000,000 ریال تا 100,000,000 ریال با نرخ 20%:

   • 50,000,000 × 0.20 = 10,000,000 ریال

3. نسبت به مازاد 100,000,000 ریال تا 250,000,000 ریال با نرخ 25%:

   • 150,000,000 × 0.25 = 37,500,000 ریال

4. نسبت به مازاد 250,000,000 ریال تا 300,000,000 ریال با نرخ 30%:

   • 50,000,000 × 0.30 = 15,000,000 ریال

جمع کل مالیات: 7,500,000 + 10,000,000 + 37,500,000 + 15,000,000 = 70,000,000 ریال

این محاسبه ساده شده است و در عمل ممکن است عوامل و جزئیات بیشتری وجود داشته باشد که باید در نظر گرفته شود. برای محاسبه دقیق‌تر و آگاهی از تمامی جزئیات، مشورت با یک حسابدار یا مشاور مالیاتی پیشنهاد می‌شود.

در کدام کشورها برای معاملات بیت کوین باید مالیات پرداخت کرد؟

برخی از کشورهای پذیرنده بیت کوین هیچ گونه مالیاتی برای معاملات BTC دریافت نمی‌کنند ولی برخی دیگر از کشورها بیت کوین را شامل قوانین مالیاتی می‌دانند. به همین دلیل قوانین بیت کوین در کشورهای مختلف، متفاوت است. هدف از تنظیم مالیات برای بیت کوین جلوگیری از پولشویی و نظارت بهتر به ارزهای دیجیتال است. بنابراین اگر قصد خرید و فروش بیت کوین را دارید باید بدانید که در کدام کشورها برای معاملات BTC باید مالیات پرداخت کنید.

ایالات‌متحده آمریکا از جمله کشورهایی است که برای معاملات بیت کوین مالیات دریافت می‌کند. قانون پرداخت مالیات برای خرید و فروش BTC در آمریکا برای اولین بار در سال 2014 وضع شد. تمام افراد و کسب و کارهای فعال در حوزه کریپتو باید به‌صورت سالیانه اظهارنامه مالیاتی تنظیم کرده و به سازمان مربوطه ارسال کنند. همچنین دولت این کشور برای مبارزه با پولشویی کل شرکت‌ها و سازمان‌های فعال در حوزه کریپتو را موظف به اجرای سیاست احراز هویت (KYC) کرده است.

اتحادیه اروپا، انگلستان، ایران، پرتغال، آلمان، ژاپن و استرالیا از دیگر کشورهایی هستند که در آن‌ها برای معاملات بیت کوین مالیات پرداخت می‌شود. قوانین مالیاتی در هر یک از این کشورها به‌صورت متفاوت اعمال می‌شود. اما در حالت کلی کاربران به ازای سود سالیانه حاصل از بیت کوین باید مالیات پرداخت کنند. در واقع در صورتی که خرید و نگهداری بیت کوین در عرض یک سال با سود همراه شود، فرد مورد نظر موظف به پرداخت مالیات خواهد بود.

در کدام کشورها ماینینگ بیت کوین شامل مالیات می‌شود؟

هر یک از کشورهای دنیا قوانین متفاوتی در رابطه با ماینینگ بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال دارند. در بسیاری از کشورها فرآیند استخراج بیت کوین قانونی اعلام شده است و به آن به دید یک کسب و کار یا واحد تولیدی نگام می‌کنند. به همین جهت افراد فعال در این حوزه شامل پرداخت مالیات هستند و باید به ازای درآمد حاصل از استخراج، مالیات پرداخت کنند. کشورهایی که در آن‌ها ماینینگ بیت کوین شامل مالیات می‌شود شامل موارد زیر هستند:

• آمریکا
• روسیه
• ایران
• انگلستان
• ژاپن
• آلمان
• پرتغال
• استرالیا

حسابداری ارزهای دیجیتال

حسابداری ارز دیجیتال فرآیندی است که طی آن موجودی کالا و امور مالی مربوط به دارایی‌های دیجیتال بررسی و مدیریت می‌شود. این فرآیند به کاربران این امکان را می‌دهد که بتوانند گزارش‌های مالی دقیقی از دارایی‌های دیجیتال خود ثبت کنند. برای حسابداری ارزهای دیجیتال از دو روش زیر استفاده می‌شود:

• آخرین وارد شده از اولین خارجی (Last In, First Out (LIFO)): در این روش برای محاسبه موجودی، جدیدترین دارایی‌های خریداری شده را به‌عنوان اولین فروش در نظر می‌گیرند.
• اولین خروجی از گران‌ترین ورودی (Highest In, First Out (HIFO)): در این روش که برای محاسبه موجودی ارز دیجیتال استفاده می‌شود، دارایی‌های خریداری شده با بالاترین قیمت به‌عنوان مبنای قیمت فروش در نظر گرفته می‌شوند.

چگونه می‌توانیم مالیات بر روی بیت کوین را نپردازیم؟

مالیات بر معامله بیت کوین یک امر کاملا اجباری است و در صورتی که از این کار اجتناب کنید دچار فرار مالیاتی شده و طبق ماده 274 قانون مالیاتی با شما برخورد خواهد شد. اما با اجرای یک سری راهکارها می‌توانید به‌صورت قانونی از پرداخت مالیات برای بیت کوین معاف شوید. برای این کار می‌توانید بیت کوین‌های خریداری شده را نگهداری کنید و نفروشید تا شامل مالیات نشوید. در واقع تا زمانی که شما سود حاصل از معاملات را دریافت نکنید شامل پرداخت مالیات نخواهید شد.

از طرفی شما زمانی مشمول پرداخت مالیات برای بیت کوین خواهید شد که سود سالانه شما از معامله BTC بیشتر از 40 میلیون تومان باشد. برای جلوگیری از این مشکل نیز می‌توانید به‌صورت مشارکتی نسبت به خرید بیت کوین اقدام نمایید. در واقع شما می‌توانید همراه با اعضای خانواده خود بیت کوین بخرید و سود حاصل از آن را بین خودتان تقسیم کنید. در این صورت مشمول مالیات بیت کوین نیستید و می‌توانید سود آن را به‌راحتی خرج کنید.

این نکته را نیز در نظر داشته باشید که قوانین مالیاتی مربوط به ارزهای دیجیتال ممکن است تغییر کنند. مطمئن شوید که از آخرین تغییرات قوانین مالیاتی مطلع هستید تا بتوانید به صورت قانونی و بهینه مالیات خود را مدیریت کنید.

در نهایت تلاش برای فرار از پرداخت مالیات توصیه نمی‌شود و می‌تواند به مشکلات جدی قانونی منجر شود. بهتر است همیشه به قوانین پایبند باشید و در صورت نیاز، از مشاوران مالیاتی معتبر کمک بگیرید.

مالیات و ارزهای دیجیتال

بیت کوین اولین ارز دیجیتال دنیا است که تحول عظیمی در سیستم مالی و پرداخت ایجاد کرده است. این ارز به‌صورت غیرمتمرکز کار می‌کند و هیچ نهاد یا ارگانی نمی‌تواند آن را کنترل کند. با فراگیری بیت کوین و استقبال مردم از آن دولت‌ها به فکر تنظیم قوانین و دریافت مالیات برای معاملات بیت کوین افتادند. دولت‌ها با انجام این کار می‌خواهند نظارت بیشتری به BTC داشته باشند و از پولشویی توسط آن جلوگیری کنند. امروزه در بیشتر کشورها برای انجام معاملات ارز دیجیتال بیت کوین مالیات دریافت می‌شود. در این مقاله مالیات بر معامله بیت کوین و هر آنچه که لازم است درباره آن بدانید را مورد بررسی قرار دادیم. چنانچه در این زمینه سوال، انتقاد یا پیشنهادی دارید کافی است که در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.