فائزه سوری
روزانه میلیون‌ها تراکنش در دنیای ارزهای دیجیتال انجام می‌شود و میلیاردها دلار روی بلاکچین‌های مختلف جا به جا می‌شود. با این حال، این تراکنش‌ها به صورت رایگان ثبت نمی‌شوند. همانطور که در سیستم بانکی سنتی تراکنش‌ها برای بانک درآمدزایی دارند، هزینه ثبت تراکنش هم درآمدی است که بلاکچین‌ها را سر پا نگه می‌دارد. این هزینه که با نام گس فی در بازار ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود، به معنای دستمزد ثبت هر تراکنش در بلاکچین است. برای شناخت کامل گس فی و آشنایی با نحوه محاسبه آن، با ما همراه باشید.
برای خرید و فروش انواع ارزهای دیجیتال می‌توانید از خدمات صرافی ایرانیکارت استفاده کنید.
گس فی چیست؟
گس فی، به معنای قیمتی است که باید به ازای هر واحد گس پرداخت شود، اما برای شناختن موضوع گس فی، ابتدا باید با گس (Gas) در کریپتو آشنایی داشته باشید. منظور از گس، هزینه‌های مربوط به اجرای تراکنش‌هاست. هنگامی که یک تراکنش در یک شبکه بلاکچین ایجاد می‌شود، برای اجرا کردن آن به میزانی زمان و قدرت پردازش نیاز است که توسط کامپیوترهای زیاد شبکه بلاک چین تأمین می‌شود. هزینه‌ای که برای این زمان و توان پردازشی لازم است، گس نامیده می‌شود.
اما گس فی با گس تفاوت دارد. به زبان ساده، گس مثل خدماتی است که برای اجرای تراکنش به کاربران ارائه می‌شود و گس فی نیز مقدار هزینه این خدمات است.گس فی، مشخص می‌کند که برای اجرای هر واحد گس، چه مقدار هزینه (به صورت رمزارز) باید پرداخت شود.
گس و گس فی بیشتر برای شبکه اتریوم به کار می‌روند. هزینه دریافت شده به عنوان گس فی، برای عملیات‌های مختلفی مانند اجرا و ایمن کردن تراکنش، قراردادهای هوشمند و.. استفاده شده و به ماینرها و ولیدتورها (اعتبارسنج‌ها) برای ارائه خدمات پرداخت می‌شود. قیمت دقیق گس فی نیز توسط عوامل مختلفی تعیین می‌شود و تأثیر مستقیمی روی تراکنش و روند انجام آن دارد.
مقدار گس فی روی موارد مختلفی نیز می‌تواند موثر باشد. برای مثال، با پرداخت گس فی بیشتر، می‌توانید تراکنش خود را در اولویت قرار دهید و تراکنش شما به سرعت بیشتری انجام شود. دلیل این موضوع، این بوده که ماینرها و ولیدیتورها به میزان گس فی بالا توجه کنید و تراکنشی که دارای گس فی بالاتری است را در اولویت قرار می‌دهند.
نحوه کار گس فی چگونه است؟
نحوه کار و تعیین گس فی دارای چندین مرحله ساده است. در مرحله اول، توسعه‌دهنده و یا خود کاربر مقدار فی را تعیین می‌کنند. مقدار فی، با واحدهای بسیار کوچکی از یک ارز دیجیتال تعیین می‌شود. کارمزد در بلاکچین‌های مختلف با عناوین مختلفی وجود دارد. برای مثال در شبکه اتریوم، مقدار یک جی‌وی (Gwei) به عنوان واحد در نظر گرفته شده که برابر با 0.000000001 اتر (توکن شبکه اتریوم) است.
در مرحله بعد، مقدار گس فی تعیین می‌شود. محاسبه مقدار گس فی، با استفاده از مقدار گس لیمیت (Gas Limit) انجام می‌گیرد که به معنای تعداد کل گس‌های مورد استفاده برای تراکنش است. با ضرب کردن هزینه گس در مقدار گس لیمیت، میزان گس فی به دست می‌آید.
در مرحله بعدی نیز کاربر برای تأیید تراکتش خود، مقدار گس فی مشخص‌شده را پرداخت کند. این هزینه معمولا با توکن اتر پرداخت می‌شود. در آخرین مرحله نیز پس از پرداخت هزینه گس فی، تراکنش و تأییدیه پرداخت گس فی برای ماینرها و یا ولیدیتورها ارسال می‌شود تا به شبکه بلاک چین اضافه شود و تراکنش نهایی شود.
به چه مواری گس فی تعلق می‌گیرد؟
انواع مختلفی از خدمات و تراکنش‌ها در شبکه بلاکچین وجود دارد که گس فی به آن‌ها تعلق می‌گیرد، و همانطور که می‌دانید، پرداخت گس فی برای انجام عملیات‌ها مهم بوده و باید انجام شود. به صورت کلی، موارد زیر شامل گس فی هستند:
انتقال ارز اتریوم
اولین مورد این خدمات، انتقال ارز اتریوم است. این انتقال ممکن است از کیف پولی به کیف پول دیگر، یا هر نوعی از تراکنش در شبکه اتریوم باشد. در شبکه اتریوم، بر اساس میزان پیچیدگی تراکنش‌ها، مقدار گس فی تعیین می‌شود.
برای مثال، انتقال اتریوم دارای پیچیدگی بالایی نیست و گس فی زیادی لازم ندارد، اما اجرای یک قرارداد هوشمند فرآیند پیچیده‌تری بوده و نیازمند گس فی بالاتر است. دلیل این موضوع، این بوده که در انتقال ساده اتر، میزان زیادی توان محاسباتی و زمان صرف نمی‌شود، اما اجرای یک قرارداد هوشمند نیازمند توان پردازشی بالایی است.
ایجاد داده جدید در بلاکچین
مورد دوم، ایجاد داده جدید در شبکه بلاکچین است. در شبکه بلاکچین هنگامی که داده جدید ایجاد و یا دچار تغییر می‌شود، باید از تراکنش‌ها استفاده شود، که این تراکنش‌ها نیز نیازمند پرداخت گس فی هستند تا هزینه‌های مربوط به زمان و توان پردازشی استفاده شده را پوشش دهند.
ایجاد و اجرای قراردادهای هوشمند
مورد بعدی، ایجاد و اجرای قراردادهای هوشمند است. هنگامی که توسعه دهندگان یک قرارداد هوشمند جدید ایجاد و یا اجرا می‌کنند، باید هزینه مربوط به اجرای کد قرارداد هوشمند که همان گس فی است را پرداخت کنند. هزینه دریافت شده نیز برای اجرای کد، انجام محاسبات لازم و ایجاد و ذخیره داده‌ها در شبکه استفاده می‌شود.
DAppها
Dappها یا همان برنامه‌های غیرمتمرکز، از دیگر موارد شامل گس فی هستند. فعالیت‌های مختلف کاربران در تعامل با Dappها مانند اجرای عملیات‌های مختلف و یا انجام معاملات در بستر DApp، همگی نیازمند پرداخت گس فی هستند. ارسال تراکنش‌ها از کیف پول به شبکه بلاکچین و اضافه شدن آن به داده‌های بلاکچین نیز شامل پرداخت گس فی برای تأیید عملیات است.
نحوه محاسبه گس فی
مقدار گس فی، از حاصل ضرب مقدار گس لیمیت و قیمت گس به ازای هر واحد به دست می‌آید. طبق تغییرات اخیر در محاسبه گس فی، مقادیری به عنوان بیس فی (Base Fee) که نرخی ثابت و تعیین شده توسط شبکه است، واحدهای گس مورد نیاز، و پرایوریتی فی (Priority Fee) به این معامله افزوده شدند. منظور از پرایوریتی فی (Priority Fee)، هزینه‌ای مانند انعام به ولیدیتور و ماینرها بوده تا تراکنشی با میزان پرایوریتی فی بیشتر را در اولویت قرار بدهند.
به صورت کلی، مقدار گس فی از رابطه واحدهای گس استفاده شده x (بیس فی + پرایوریتی فی) بدست می‌آید. برای مثال، فرض کنید که می‌خواهید 2 اتریوم برای دوست خود ارسال کنید، و این تراکنش 2 واحد گس نیاز دارد. میزان بیس فی 11 Gwei است، و شما می‌خواهید 3 Gwei پرایوریتی فی نیز پرداخت کنید. مقدار کل گس فی برابر است با 2 x (11 + 3) = 28 Gwei
با ضرب این مقدار در میزان هر Gwei که برابر با 0.000000001 اتر است، شما باید 0.000000028 اتریوم به عنوان گس فی تراکنش پرداخت کنید. این مقدار، به میزان هزینه کل تراکنش شما اضافه می‌شود. پس بعد از محاسبه گس فی، شما باید هزینه 2.000000028 اتریوم را در این تراکنش پرداخت کنید.
چه عواملی بر میزان گس فی تأثیرگذار است؟
عوامل مخلتفی بر میزان و مقدار نهایی گس فی موثر است و مقدار نهایی آن را تعیین می‌کند. این موارد به صورت زیر هستند:
- نوع تراکنش: اولین مورد، نوع تراکنش مورد نظر است. تراکنش‌های ساده مانند انتقال اتریوم، نیازمند گس فی کمتر، و عملیات‌های پیچیده‌تر مانند اجرای قراردادهای هوشمند، نیازمند گس فی بیشتری هستند.
- پیچیدگی عملیات: هرچه میزان پیچیدگی عملیات مورد نظر بیشتر باشد، مقدار توان پردازشی و زمان بیشتری برای آن صرف شده و در نتیجه هزینه گس فی آن بالاتر است.
- تعداد تراکنش‌های در صف و شلوغی شبکه: در شبکه‌های شلوغ و پر از تراکنش، ولیدیتورها و ماینرها برای افزایش سرعت اجرای تراکنش‌ها، میزان گس فی بالاتری تعیین می‌کنند.
- میزان گس فی (Gas Fee)، بیس فی (Base Fee) و پرایوریتی فی (Priority Fee): همانطور که اشاره شد، گس فی از ضرب واحد گس استفاده شده در بیس فی و پرایوریتی فی بدست می‌آید. در نتیجه، این شاخصه‌ها نیز روی میزان گس فی موثر هستند.
چگونه گس فی را کاهش دهیم؟
برای کاهش میزان گس فی راهکارهای مختلفی وجود دارد. اولین راهکار، انجام تراکنش در زمان خلوت بودن شبکه است. هنگام شلوغی شبکه و زیاد شدن تعداد تراکنش‌ها، ولیدیتورها و ماینرها برای افزایش سرعت انجام تراکنش‌ها و کاهش فشار روی شبکه، مقدار گس فی را بیشتر می‌کنند، در نتیجه هنگام نبودن تجمع تراکنش و خلوت بودن شبکه، مقدار گس فی حداقل مقدار ممکن است.
یکی از ابزارهای کاربردی در انتخاب زمان مناسب برای انجام تراکنش، اتر اسکن (EtherScan) است. این ابزار به شما بیشترین، کمترین و میانگین میزان گس فی در طول روز به تفکیک ساعت را نشان می‌دهد. در نتجه، می‌توانید ساعتی از روز را برای تراکنش خود انتخاب کنید که میزان گس فی پایین‌تر است.
راهکار بعدی، انجام تراکنش‌های ساده‌تر است. همانطور که اشاره شد، تراکنش‌های ساده‌تر به میزان کمتری گس فی نسبت به تراکنش‌های پیچیده نیاز دارند. یکی دیگر از راهکارهای مناسب نیز استفاده از شبکه‌های لایه دوم (L2) است. این شبکه‌ها روی شبکه اتریوم و برای حل مشکلاتی مانند مقیاس پذیری ساخته شده‌اند. با انجام تراکنش‌های خود جدا از شبکه اصلی و در یک شبکه لایه دوم، می‌توانید گس فی بسیار کمتری پرداخت کنید.
سخن پایانی
به گس فی (Gas Fee)، چگونگی کارکرد، نحوه محاسبه، عوامل موثر بر آن و نحوه کاهش گس فی تراکنش‌ها پرداختیم. با استفاده از نکات ارائه شده مانند انجام تراکنش در ساعات خلوتی شبکه و استفاده از شبکه‌های لایه دوم، می‌توانید گس فی بسیار کمتری پرداخت کنید و تراکنش سودده‌تری داشته باشید.
