الگوی کلاسیک سر و شانه چیست و چه کاربردی دارد؟ نحوه استفاده از آن

الگوی سر و شانه، الگوی چکش، مرد به دار آویخته و …، همه اصطلاحاتی هستند که اگر در حوزه تحلیل تکنیکال کار کرده باشید با آن رو به شده‌اید. در واقع استفاده از الگوهای کلاسیک اگر چه در حال حاضر بسیار کم کاربرد است و نمی‌توان با دیدن آن‌ها با اطمینان خاطر دست به خرید و فروش زد اما می‌توان از آن‌ها به عنوان ابزار کمکی برای دریافت سیگنال معامله، استفاده کرد. از آنجایی که الگوی سر و شانه یکی از الگوهای پر قدرت به حساب می‌آید و بعد از آن معمولا حرکات شارپ در بازار داریم، در ادامه این الگو را به شما معرفی می‌کنیم تا نحوه تشخیص آن را آموزش ببینید و بتوانید سود قابل توجهی از آن به دست آورید. 

الگوی کلاسیک سر و شانه چیست؟

الگوی سر و شانه به صورت یک خط پایه با سه قله (سقف قیمتی) ایجاد می‌شود که در آن دو سقف کناری اندکی از سقف وسط که بلندترین ارتفاع را دارد، کوتاه‌تر هستند. الگوی سر و شانه Head and Shoulders، در تحلیل پرایس اکشن یکی از پرکاربردترین الگوهای برگشتی محسوب می‌شود. چرا که این الگو، تغییر روند قیمت را پیش‌بینی می‌کند. 

نکته: لازم است بدانید در آموزش الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال می‌خوانیم که الگوها به دو دسته بازگشتی و ادامه دهنده تقسیم می‌شوند. الگوهای ادامه دهنده در میانه یک روند دیده می‌شوند و تائیدی برای ادامه روند هستند. الگوهای بازگشتی نشان دهنده پایان آن حرکت و تغییر جهت در بازار است.

الگوی سر و شانه جزو الگوهای بازگشتی به حساب می‌آید و یکی از قابل اعتمادترین الگوهای تغییر روند در نظر گرفته می‌شود. علاوه بر این، با مشاهده این الگو می‌توان گفت که یک روند قیمتی، چه صعودی و چه نزولی، در حال نزدیک شدن به پایان خود است.

همانطور که در تصویر مشاهده می‌کنید، به دنبال یک افزایش و کاهش قیمت، یک قله (شانه) و به دنبال آن یک قله بالاتر (سر) و سپس یک قله پایین دیگر (شانه) تشکیل می‌شود. با اتصال خط فرورفتگی‌ها در این الگو، می‌توان یک خط گردن به دست آورد. شیب خط گردن می‌تواند تند یا ملایم باشد. زمانی که شیب این خط ملایم باشد الگوی مورد نظرمان از اعتبار بیشتری برخوردار است.

کاربرد الگوی سرو شانه

الگوی سروشانه در تحلیل بازارهای مالی از جمله تحلیل تکنیکال ارزهای دیجیتال، فارکس و … مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان یک الگوی نموداری برای تشخیص تغییرات قیمتی استفاده می‌شود. این الگو همچنین به عنوان یک الگوی بازگشتی (Reversal pattern) در تحلیل تکنیکال شناخته می‌شود.

استفاده از الگوی سرو شانه در تحلیل تکنیکال به منظور تشخیص و پیش‌بینی تغییر جهت قیمت استفاده می‌شود. وقتی الگوی سرو شانه در یک نمودار قیمتی شکل می‌گیرد، ممکن است نشان دهنده اتمام یک روند نزولی و شروع یک روند صعودی و یا بالعکس باشد.

انواع الگوی سر و شانه

الگوی سر و شانه به دو دسته تقسیم می‌شود.

• الگوی سر و شانه سقف (Head and Shoulders Top)
• الگوی سر و شانه کف (Head and Shoulders Bottom)

اما این دو دسته چیست؟

الگوی سر و شانه سقف

 این الگو شامل سه قله است و علامت روند صعودی به نزولی است. قله مرکزی (سر) بیشترین قیمت را نشان می‌دهد و دو قله کناری (شانه‌ها) کمی پایین‌تر از قله مرکزی قرار می‌گیرند. این الگو نشان دهنده تغییر روند صعودی به روند نزولی است و در صورت گرفتن تائیدیه از اندیکاتورها و اسیلاتورها می‌تواند یک سیگنال برای فروش دارایی باشد.

الگوی سر و شانه کف

این الگو نیز از 3 قسمت تشکیل شده، اما در این حالت نشان دهنده تغییر جهت از نزولی به صعودی است. قیمت دارایی در قله مرکزی (سر) کمترین نقطه را دارد و دو قیمت کناری (شانه‌ها) کمی بالاتر از قله مرکزی قرار می‌گیرند. این الگو می‌تواند به عنوان سیگنال خرید در نظر گرفته شود.

اجزای الگوی سر و شانه

الگوی سروشانه به دو صورت سروشانه سقف و سروشانه کف تشکیل می‌شود. در ادامه این اجزا را در Head and Shoulders سقف و کف بررسی می‌کنیم.

الگوی سر و شانه سقف

الگوی سر و شانه سقف در پایان یک روند صعودی شکل می‌گیرد و شامل سه قله است. قله های کناری ارتفاع کمتری از قله میانی دارند و به عنوان شانه در نظر گرفته می‌شوند. با مشاهده این الگو و گرفتن تائیدیه در صورت شکست خط گردن (خطی که کف ها را به هم متصل کرده باشد) می‌توان وارد پوزیشن فروش (Sell) شد. در این الگو شاهد 3 بخش زیر هستیم.

• شانه چپ: افزایش قیمت تا رسیدن به یک اوج قیمت، سپس نزول قیمت.
• سر: دوباره افزایش قیمت تا تشکیل یک اوج بالاتر.
• شانه راست: دوباره نزول قیمت، سپس صعود قیمت تا سقف شانه راست و کمتر ازاوج قیمت.

الگوی سر و شانه کف

این الگو معکوس الگوی سر و شانه سقف است. هد اند شولدرز کف، در پایان یک روند نزولی رخ می‌دهد و شامل 3 کف قیمتی است. با مشاهده این الگو در پایان یک روند و گرفتن تائیدیه از اسیلاتورها و اندیکاتورها می‌توان وارد معامله خرید شد.

• شانه چپ: کاهش قیمت همراه با تشکیل یک قیمت پایین، سپس افزایش قیمت.
• سر: تکرار کاهش قیمت و تشکیل کف قیمتی پایین‌تر.
• شانه راست: قیمت دوباره افزایش می‌یابد و سپس کاهش پیدا می‌کند تا کفی نزدیک به کف شانه چپ ایجاد کند.

نحوه شناسایی و رسم الگوی سر و شانه در چارت تحلیل تکنیکال

اما چطور الگوی سر و شانه را در نمودارها تشخیص دهیم؟ برای شناسایی این الگو و رسم آن در چارت برای تحلیل تکنیکال، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید.

1- مشخص کردن تایم فرم

ابتدا باید تایم فریم معاملاتی خود را بر اساس سبک معاملاتیتان تعیین کنید. معمولا الگوهای سرو شانه در تایم فریم‌های زمانی بلندتر مانند هفتگی یا ماهانه کاربرد بیشتری دارند.

2- شناسایی قله‌ها و دره‌ها

گام بعدی جستجو بر روی نمودار قیمت برای یافتن قله‌ها یا کف‌ها است. (در روند صعودی به دنبال قله‌های بالاتر و در روند نزولی به دنبال کف‌های پایین‌تر هستیم). شانه‌ها باید هم از نظر موقعیت افقی و هم از نظر ارتفاع مشابه باشند.

3- رسم خط گردن

خط گردن در الگوی سر و شانه سقف با رسم کف‌های قیمتی به یکدیگر ایجاد می‌شود و در الگوی سر و گردن کف با رسم سقف‌های قیمتی کشیده می‌شود. خط گردن‌هایی که شیب ملایمی دارند از اعتبار بیشتری برخوردار هستند.

4- تأیید الگو

برای تأیید الگوی سرو شانه، نیاز به بررسی حجم معاملات داریم. همچنین در کنار آن باید از اندیکاتورها نیز تائیدیه گرفت.

توجه کنید که الگوی سرو شانه تنها یک الگوی تحلیلی است و نباید بر اساس آن تصمیم‌های سرمایه‌گذاری نهایی را اتخاذ کنید. همچنین، در هر صورت، ممکن است الگوهای دیگری نیز در نمودار قیمت شکل بگیرند که بررسی آن‌ها می‌تواند مفید باشد.

استراتژی‌های کسب سود و ترید با الگوی سر و شانه

همانطور که در ابتدای متن به آن اشاره کردیم الگوی هد اند شولدرز یک الگوی بازگشتی است و مشاهده آن در بازار نشان از تغییر روند دارد. با مشاهده الگوی (Head and Shoulders Top) در صورت شکست خط گردن و گرفتن تائیدیه می‌توان وارد معامله فروش شد. در این حالت می‌توان حد سود را فاصه بین خط گردن و سقف سر در نظر گرفت. برای تعیین حد ضرر نیز می‌توان استاپلاس را پشت سقف قبلی گذاشت.

در Head and Shoulders Bottom نیز می‌توان پس از شکست خط روند وارد معامله خرید با انتظار حد سودی به اندازه فاصله خط گردن تا کف قبلی بود.

برای استفاده از این الگو باید به نکات زیر توجه کنید:

• این الگو در تمام تایم‌فریم‌ها (ساعتی، روزانه، هفتگی و…) ظاهر می‌شود و بنابراین می‌تواند توسط همه معامله گران و سرمایه گذاران استفاده شود.
• با دیدن الگو نباید به سرعت وارد معامله شوید بلکه باید با استفاده از واگرایی‌ و اندیکاتورها از آن تائیدیه بگیرید.
• در استفاده از الگوی H&S دقت داشته باشید که حتما روند وجود داشته باشید. تشکیل این الگو در یک بازار رنج عملا بی‌معنی است. هر چقدر که روند قبل شدت بیشتری داشته باشد، الگوی پر قدرت‌تری شکل می‌گیرد.
• از آن جایی که الگوی Head and Shoulders یک الگوی بلند مدت است باید منتظر بمانید تا الگو تکمیل شود. قبل از تکمیل الگو به هیچ وجه نباید وارد معامله شوید.
• حتما به سایز روند و سایز الگو دقت داشته باشید، بین روند و الگو باید تناسب وجود داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه: آشنایی با کف و سقف سه قلو

سخن پایانی

معامله‌گران از ابتدای حضور در بازار تاکنون هموراره به دنبال الگوهایی بودند که با مشاهده آن بتوانند حرکت بازار را پیش بینی کنند. یکی از این الگوها، پترن‌های کلاسیک است که انواع مختلفی دارد. Head and shoulder یکی از اصلی‌ترین و معتبرترین الگوهای کلاسیک است که به عنوان Reversal pattern شناخته می‌شود. با مشاهده این الگو می‌توان متوجه تغییر روند حرکتی قیمت در بازار شد. الگوی H&S انواع مختلفی دارد که در این مطلب به طور کامل آن را مورد بررسی قرار دادیم و استراتژی‌های کسب سود و ترید با این پترن‌ها را بیان کردیم.