بلاک چین و مقاومت در برابر سانسور؛ تمایزی مهم با سیستم‌های سنتی
امیرحسین ملک پور
توانایی یک سیستم، معمولاً یک شبکه ارتباطی یا توزیع اطلاعات برای تغییر یا توقف جریان اطلاعات به عنوان مقاومت در برابر سانسور شناخته می‌شود.
این مفهوم در حوزه فناوری دیجیتال، اغلب به سیستم‌های غیرمتمرکزی اشاره می‌کند که بدون اجازه یا کنترل مرکزی عمل می‌کنند، مانند ابزارهای ارتباطی رمزگذاری‌شده، پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی یا سیستم‌های ارز دیجیتال. این سیستم‌ها جریان آزاد اطلاعات را حتی در مواجهه با تلاش‌های سانسورینگ با گسترش کنترل بین شرکت‌کنندگان متعدد و رمزگذاری مکالمات تضمین می‌کنند.
سیستم‌هایی که در برابر سانسور مقاوم هستند برای حفظ حق آزادی بیان، فراهم‌سازی دسترسی به اطلاعات در دولت‌های سرکوب‌گر و تشویق خلاقیت با محافظت در برابر محدودیت‌های خودسرانه در بیان و ارتباطات ضروری محسوب می‌شوند. در عصر دیجیتال، آنها سلاحی قدرتمند برای پیش‌برد دموکراسی، حقوق بشر و جریان آزاد ایده هستند.
چگونه سانسور بر سیستم‌های سنتی تأثیر می‌گذارد؟
در نظام‌های سنتی، سانسور با ممانعت از آزادی بیان، حفظ نابرابری‌ها و تغییر مسیر تاریخ، پایه‌های نهادهای مستقر را تضعیف می‌کند.
سانسور اول از همه، حق آزادی بیان را که برای بسیاری از جوامع سنتی ضروری است، محدود می‌کند. وقتی صداها خاموش می‌شوند، دیگر خبری از ایده جدید نیست و پیشرفت هم از نظر فکری و هم از نظر فرهنگی متوقف می‌شود. سانسور می‌تواند مانع انتقال دانش و ارزش از نسلی به نسل دیگر در سیستم‌های سنتی شود که در آن سنت‌های شفاهی و داستان‌سرایی امری ضروری است. سانسور انسجام جمعی را تضعیف می‌کند.
علاوه بر این، سانسور اغلب روابط قدرت موجود در سلسله مراتب تثبیت‌شده را تداوم می‌بخشد. با دیکته کردن اینکه چه اطلاعاتی قابل قبول هستند، کسانی که در موقعیت‌های قدرتنمدی قرار می‌گیرند، تسلط خود را بر این روایت تقویت کرده و در نتیجه صدای مخالفان را خاموش، افکار انتقادی را خفه و نابرابری‌های دیرینه را حفظ می‌کنند.
علاوه بر این، سانسور این قدرت را دارد که روایت‌های تاریخی، برداشت مردم از گذشته و حافظه جمعی را تغییر دهد. دولت‌ها و سایر نهادها می‌توانند با محدود کردن دسترسی به اطلاعات، پنهان کردن حقایق ناراحت‌کننده و ترویج نسخه‌های تحریف‌شده از رویدادها، افکار عمومی را تحت تأثیر قرار دهند.
به عنوان مثال، نوعی سانسور در بحران مالی سال ۲۰۰۸ رخ داد. در آن زمان دولت‌ها هشدارهای کارشناسان ریسک در مورد خطرات مرتبط با اوراق بهادار با پشتوانه وام مسکن را کم‌اهمیت جلوه دادند یا به گونه‌ای این اظهارات به دست مردم رسید که توسط آنها نادیده گرفته شد. این عدم شفافیت در مورد ریسک‌های واقعی تا حدی باعث ایجاد حباب در بازار مسکن و متعاقب آن فروپاشی بانک‌ها شد.
ویژگی‌های ضد سانسور در بلاک چین
قابلیت‌های ضد سانسور ارائه شده توسط فناوری بلاک چین برای حفظ آزادی بیان و انتقال اطلاعات بسیار مهم است.
این نکته را به یاد داشته باشید که بلاک چین‌ها نیز محدودیت‌هایی دارند، حتی اگر دارای قابلیت‌های ضد سانسور قدرتمندی باشند. دولت‌ها یا سایر سازمان‌های با نفوذ ممکن است محدودیت‌هایی را برای دسترسی به شبکه اعمال کنند یا حتی دست به ایجاد زنجیره‌های بلاک چینی خودشان با کنترل دقیق‌تری بزنند. با این حال، ساختار بنیادی بلاک چین‌ها آنها را به ابزاری موثر برای تشویق بیان آزاد و به اشتراک‌گذاری شفاف اطلاعات تبدیل می‌کند.
ویژگی‌های ضد سانسور در بلاک چین عبارتند از:
عدم تمرکز
بلاک چین‌ها بر خلاف سیستم‌های معمولی که مقامات مرکزی دارند، بر شبکه‌ای پراکنده از رایانه‌ها یا گره‌ها متکی هستند. این امر نشان می‌دهد که هیچ طرفی کنترل کاملی بر شبکه ندارد و این امر حذف یا فیلتر کردن محتوا را به چالش می‌کشد.
دفتر غیرقابل تغییر
داده‌های وارد شده در بلاک چین را نمی‌توان حذف کرد یا تغییر داد. هر لینکی در بلاک چین دارای یک هش رمزنگاری‌شده از لینک قبلی است که از دستکاری جلوگیری و یکپارچگی داده‌ها را تضمین می‌کند. به دلیل این خاصیت تغییرناپذیری، نفوذ سیستم‌های سانسور اطلاعات بسیار دشوار می‌شود.
شفافیت
تمامی داده‌ها و تراکنش‌های موجود در بلاک چین‌های عمومی برای همه کاربران شبکه قابل دسترسی هستند. به واسطه این شفافیت، از سانسور جلوگیری می‌شود زیرا دستکاری داده‌ها را آشکار می‌کند.
رمزگذاری
تکنیک‌های رمزنگاری قوی اغلب توسط بلاک چین‌ها برای محافظت از ارتباطات و تراکنش‌ها استفاده می‌شوند. به دلیل این رمزگذاری، حفظ حریم خصوصی و یکپارچگی داده‌ها تضمین می‌شود و رهگیری یا تغییر بدون اجازه آنها را برای سانسورکنندگان دشوارتر می‌کند.
نقش مکانیسم‌های اجماع در مقاومت در برابر سانسور
وجود مکانیسم‌های اجماع برای اینکه سیستم‌های غیرمتمرکز مانند شبکه‌های بلاک چینی در برابر سانسور مقاوم باشند، ضروری است.
این سیستم‌ها بدون وابستگی به یک مرجع مرکزی، به شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهند تا به طور متقابل در مورد صحت معاملات یا اطلاعات توافق کنند. تکنیک‌های اجماع، فیلتر کردن یا اصلاح داده‌ها را به دلیل الزام توافق گسترده در گره‌های شبکه برای یک طرف بسیار دشوار می‌کند.
به عنوان مثال، در الگوریتم‌های اجماع اثبات کار (PoW)، برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و افزودن آنها به بلاک چین، ماینرها جهت حل معماهای چالش‌برانگیز رمزنگاری‌شده با یکدیگر رقابت می‌کنند. به دلیل فرآیند اعتبارسنجی غیرمتمرکز، سانسور از نقطه نظر اقتصادی یا لجستیکی امکان‌پذیر نیست، زیرا هیچ نهاد واحدی نمی‌تواند شبکه را کنترل کند.
به طور مشابه، فرآیندهای تصمیم‌گیری توزیع شده نیز پایه و اساس الگوریتم اثبات سهام (PoS) و سایر روش‌های اجماع برای دستیابی به مقاومت در برابر سانسور هستند. تکنیک‌های اجماع، آرمان‌های عدم تمرکز و مقاومت در برابر سانسور را با تخصیص قدرت در بین کاربران شبکه و ارائه پاداش برای یکپارچگی حفظ می‌کنند. این امر اعتماد و امنیت را در سیستم‌های غیرمتمرکز ارتقا می‌دهد.
بیت کوین چگونه در برابر سانسور مقاومت می‌کند؟
مکانیسم اجماع غیرمتمرکز، مستعارسازی و حاکمیت غیرمتمرکز بیت کوین به این ارز دیجیتال اجازه می‌دهد تا در برابر تلاش‌های سانسورینگ توسط هر مرجع متمرکزی مقاومت و تغییرناپذیری تراکنش‌های خود را حفظ کند.
در شبکه بیت کوین، ماینرها برای افزودن تراکنش به بلاک چین و اعتبارسنجی آنها با حل پازل‌های ریاضی دشوار رقابت می‌کنند. از آنجایی که شبکه نمی‌تواند توسط یک حزب واحد کنترل شود، سانسور به یک اقدام چالش‌برانگیز تبدیل می‌شود. هر تلاشی برای فیلتر کردن یک تراکنش باید کل ظرفیت پردازش شبکه را تحت‌الشعاع قرار دهد که هر چه شبکه بزرگتر می‌شود، دشوارتر خواهد شد. به همین صورت قیمت بیت کوین نیز غیرقابل دستکاری می‌شود.
به دلیل ماهیت مستعارساز بیت کوین، درجه دیگری از مقاومت در برابر سانسور به آن اضافه شده است. از آنجایی که تراکنش‌ها در کل شبکه پخش و در یک دفتر کل ثبت می‌شوند، همه می‌توانند بدون نیاز به اتخاذ هیچ مجوزی در آن شرکت کنند. ممنوعیت انجام تراکنش‌ها بر اساس فرستنده یا محتوا برای هر مرجع متمرکزی به دلیل این شفافیت بیت کوین دشوار است.
علاوه بر این، مقاومت بیت کوین در برابر سانسور با معماری غیرمتمرکز حاکمیت آن تقویت می‌شود که در آن تصمیم‌گیری‌ها با اجماع بین کاربران شبکه صورت می‌گیرند. اصلاحات در پروتکل مستلزم اجماع گسترده در میان شرکت‌کنندگان است و باعث می‌شود که سانسور شبکه توسط هر شخص یا سازمانی غیرقابل انجام باشد.
چالش‌ها و آینده مقاومت در برابر سانسور در فناوری بلاک چین
اگرچه فناوری بلاک چین ذاتاً از سانسور مصون است، اما هنوز موانعی وجود دارد که باید برای حفظ اثربخشی در مواجهه با تهدیدات در حال تحول، بر آنها غلبه کنیم.
اگر ماینینگ در دست تعداد کمی از نهادهای قدرتمند باشد، تمرکز احتمالی قدرت ماینینگ ماهیت غیرمتمرکز بلاک چین را تهدید می‌کند و این مانع بزرگی محسوب می‌شود. با این وجود، ماهیت باز بیشتر سیستم‌های اثبات کار به این معنی است که هر کسی می‌تواند از نظر تئوری به فرآیند استخراج بپیوندد. این امر باعث ایجاد رقابت در بین ماینرها می‌شود و احتمال تسلط یک نهاد واحد را کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، مقاومت در برابر سانسور با چالش‌هایی در زمینه چارچوب‌های قانونی و محدودیت‌های نظارتی مواجه است. دولت‌ها ممکن است برای کنترل یا محدودسازی استفاده از فناوری بلاک چین تلاش کنند و این امر می‌تواند مانع از توانایی آن برای مقاومت در برابر سانسور شود. پایبندی به این محدودیت‌ها ممکن است استقلال و عدم تمرکز شبکه‌های بلاک چینی را به خطر بیندازد.
ناشناس بودن و حریم خصوصی ارائه شده توسط بلاک چین نیز ممکن است با پیشرفت فناوری‌های تجزیه و تحلیل و نظارت تهدید شود. حفظ ناشناس بودن در بلاک چین‌های عمومی با پیشرفت قابلیت‌های نظارتی سخت‌تر می‌شود و کاربران را در معرض خطر سانسور و تلافی قرار می‌دهد.
آینده بلاک چین‌های مقاوم در برابر سانسور به نوآوری‌های افزایش‌دهنده حریم خصوصی بستگی دارد. فناوری‌هایی مانند آدرس‌های مخفیانه و اثبات‌های دانش صفر، ناشناس بودن و انعطاف‌پذیری در برابر تلاش‌های سانسورینگ را ارائه می‌دهند. با این حال، برای رفع کامل این موانع و اطمینان از مقاومت پایدار بلاک چین، تحقیق و توسعه مستمر از اهمیت بالایی برخوردار است.
