راه های بازیابی کلید خصوصی کیف پول ارز دیجیتال

کلید خصوصی یا رمز عبور، مهم‌ترین مفاهیمی هستند که کاربر را به سرمایه ارز دیجیتال خود متصل می‌کنند. تا زمانی که کاربر کلید خصوصی را داشته باشد، بدون هیچ مشکلی می‌تواند وارد کیف پول ارز دیجیتال خود شود و به دارایی‌ها دسترسی داشته باشد. اما مشکل از جایی آغاز می‌شود که برخی از کاربران، به هر دلیلی از ولت خود خارج می‌شوند و کلید خصوصی خود را نیز به یاد نمی‌آورند. بسیاری این اتفاق را یک فاجعه یعنی از دست دادن دارایی می‌دانند اما اگر این اتفاق به هر دلیلی برای شما رخ داده است، نگران نباشید. در این مقاله از ایرانیکارت به آموزش راه‌های بازیابی کلید خصوصی می‌پردازیم تا بتوانید کیف پول از دست رفته خود را بازیابی کنید.

کلید خصوصی در کیف پول ارز دیجیتال چیست؟

اگر کیف پول ارز دیجیتال را یک خانه در نظر بگیریم، کلید خصوصی (Private key)، مانند کلید ورودی به آن خانه است که تنها صاحب خانه آن را دارد. در دنیای ارزهای دیجیتال کلید خصوصی یک رشته کد الفبایی عددی است و مانند یک رمز عبور برای محافظت و مدیریت ارزهای دیجیتالی که در آن کیف پول ذخیره می‌شوند، عمل می‌کند. در ابتدای ساخت هر ولت ارز دیجیتال، رشته‌ای تصادفی و ۲۵۶ بیتی از کلمات به طور اختصاصی برای کاربر تولید می‌شود.

در ارزهای دیجیتال، از کلید خصوصی برای مجوز دادن به تراکنش‌ها و اثبات مالکیت یک دارایی بلاکچین نیز استفاده می‌شود. این یعنی هر فردی کلید خصوصی ولتی را به دست آورد می‌تواند به راحتی به موجودی درون ولت نیز دسترسی داشته باشند. کلید خصوصی و رمز عبوری که برای ولت خود می‌سازید مرتبط به یکدیگر هستند.

تفاوت کلید خصوصی و عبارت بازیابی

لازم است بدانید کلید خصوصی یک رشته منحصر به فرد و محرمانه از اعداد و حروف است که به کاربر امکان می‌دهد به ارز دیجیتالی خود دسترسی پیدا کند و تراکنش‌ها را امضا کند. کاربرد کلید خصوصی این است که برای انجام تراکنش‌ها و امضای دیجیتالی، تایید می‌کند یک کاربر خاص مالکیت یک مقدار ارز دیجیتالی را دارد. برای هر آدرس ارز دیجیتالی نیز یک کلید خصوصی وجود دارد.

درمقابل عبارت بازیابی یک سری کلمه (معمولا 12، 18، یا 24 کلمه) است که از کلید خصوصی به دست می‌آید و به کاربران اجازه می‌دهد به کیف پول‌های ارز دیجیتالی دسترسی داشته باشند. کاربرد عبارت بازیابی، بازگرداندن دسترسی به کیف پول در صورت از دست دادن دستگاه یا فراموش کردن رمز عبور کیف پول است. این عبارت اصلی، کلید ورود به کلیه ارزهای دیجیتالی ذخیره شده در کیف پول است. یک عبارت بازیابی می‌تواند برای بازیابی دسترسی به چندین کلید خصوصی و آدرس‌های مرتبط با یک کیف پول استفاده شود.

اهمیت کلید خصوصی (pr) برای کاربران

داستان استفان توماس و ۷۰۰۲ بیت کوین گمشده او، نمونه‌ای تکان دهنده از اهمیت کلید خصوصی (PR) در دنیای رمزارزها است. استفان توماس در سال ۲۰۱۳، ۷۰۰۲ بیت کوین به ارزش تقریبی ۷۵ میلیون دلار در سال ۴ ۲۰۲  را خریداری کرد و به کیف پول خود فرستاد. او رمز عبور خود را روی یک کاغذ یادداشت کرد اما این کاغذ پس از مدتی گم شد. اکنون بیش از ده سال است که توماس به دارایی دیجیتال خود دسترسی ندارد.

در سال ۲۰۲۰ شرکت Unciphered، پیشنهادی برای باز کردن هارد دیسک توماس ارائه داد، اما او تاکنون به این پیشنهاد پاسخ نداده است. مشابه این موضوع، یک متخصص فناوری به نام هاولز بود که در سال ۲۰۱۳ هارد دیسکی که بیت کوین‌های خود را بر روی آن ذخیره می‌کرد دور انداخت.  بدین ترتیب، درسی که این داستان‌ها برای ما دارد، اهمیت کلید خصوصی است که امکان دسترسی و کنترل دارایی‌های دیجیتال را به کاربر می‌دهد.

همانطور که خواندید بدون این کلید، عملا هیچ راهی برای بازیابی یا استفاده از رمزارزهایتان وجود ندارد. علاوه بر این، به دلیل ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، هیچ نهاد یا بانکی به حساب‌ و کیف‌های ارز دیجیتال دسترسی ندارد و از دست آن معادل گم کردن کلید گاوصندوق است که هیچکس نمی‌تواند آن را باز کند.

در بازار ارزهای دیجیتال، همه چیز به صورت ناشناس اتفاق می‌افتد شما نام، آدرس یا اطلاعات دیگری را برای استفاده از رمزارزها ارائه نمی‌دهید و تمام آنچه دارید، کلیدهای خصوصی و عمومی هستند که کلید تراکنش‌ها به‌شمار می‌روند. بنابراین، اگر فردی کلید خصوصی خود را نداشته باشد، می‌توان گفت که او صاحب ارزهای دیجیتال خود نیست.

بازیابی کیف پول ارز دیجیتال با کلیدهای خصوصی ممکن است؟

به طور کلی، بهترین و امن‌ترین روش برای بازیابی کیف پول ارز دیجیتال کلیدهای خصوصی هستند. زمانی که شما Private key خود را داشته باشید می‌توانید بدون نگرانی ولت خود را روی هر گوشی موبایلی (با توجه به این که بیشتر ولت‌ها نسخه موبایلی دارند) بازیابی کنید. برای این کار کافی است تا برنامه ولت خود را نصب کنید و رمزعبور ولت را وارد نمایید.

اما چه کنیم اگر کلیدهای خصوصی کیف پول ما گم شد؟ آیا این پایان راه است و باید با دارایی دیجیتال خود خداحافظی کنیم؟ همانطور که سایت Etherscan اشاره می‌کند، در صورت گم شدن کلید خصوصی، هیچ راه مستقیمی برای بازیابی کیف پول ارز دیجیتال وجود ندارد. اما ما می‌گوییم ناامید نشوید. هنوز هم راه‌هایی برای بازگرداندن کیف پول وجود دارد. البته به شرطی که از قبل چند کار را انجام داده باشید می‌توانید آموزش راه‌های بازیابی کلید خصوصی ادامه را دنبال کنید.

روش‌های بازیابی کلید عمومی و خصوصی کدام‌اند؟

گم شدن ولت، به هر دلیلی مثل پاک شدن ناگهانی اپلیکشن، دزدیده شدن گوشی و هر اتفاق دیگری می‌تواند رخ دهد. از این رو، کیف پول‌های ارز دیجیتال، یک عبارت بازیابی به نام seed phrase را به هر کاربر ارائه می‌دهند، تا اگر فردی کلید خصوصی خود را فراموش کرد با وارد کردن این عبارت دوباره بتواند به کیف خود دسترسی داشته باشد. عبارت بازیابی مجموعه‌ای از ۱۲ تا ۲۴ کلمه تصادفی است که هنگام ایجاد کیف پول به شما داده می‌شود.

این عبارت مانند یک نسخه پشتیبان از کلید خصوصی شما عمل می‌کند و می‌توانید از آن برای بازیابی کیف پولتان در صورت گم شدن کلید خصوصی استفاده کنید. توجه داشته باشید به هیچ وجه نباید عبارت بازیابی خود را در اختیار دیگران قرار دهید زیرا این عبارت کلید ورود به ولت به‌شمار می‌رود. به غیر از بازیابی کیف پول با عبارت بازیابی روش‌های دیگری نیز برای بازیابی کلیدهای خصوصی و عمومی وجود دارد که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

1) اثبات با دانش صفر (Zero Knowledge Proof)

الگوریتم اثبات دانش صفر (ZK Proof) یک تکنیک رمزنگاری است که به یک طرف (اثبات کننده) اجازه می‌دهد تا بدون افشای خود داده به طرف دیگر (تأیید کننده) ثابت کند مالک آن است. در دنیای رمزارزها از این الگوریتم برای اثبات مالکیت تراکنش‌ها بدون افشای اطلاعات شخصی استفاده می‌شود.

این یعنی، در پروژه‌‌هایی که از این الگوریتم استفاده می‌کند کاربران می‌توانند در صورت گم کردن کلید خصوصی خود باز هم تراکنش‌ها را انجام دهند. مفهوم ZKP در سال ۱۹۸۵ به طور رسمی در مقاله‌ای توسط شفی گلدواسر، سیلویو میکالی و چارلز راکف معرفی شد. این الگوریتم همچنین در سال ۲۰۱۶ در پروژه زد کش Zchash به صورت عملی اجرا شد. مونرو، اتریوم و کاردانو سایر پلتفرم‌هایی هستند که از الگوریتم ZKF استفاده می‌کنند.

2) والت ریکاوری (Wallet Recovery)

والت ریکاوری سرویسی است که به شما کمک می‌کند تا در صورت گم شدن کلید خصوصی یا عبارت بازیابی، کیف پول ارز دیجیتال خود را بازیابی کنید. این خدمات معمولا با دریافت هزینه، از روش‌های مختلفی مانند رمزنگاری، تحلیل بلاکچین و هوش مصنوعی برای بازیابی اطلاعات کیف پول شما استفاده می‌کنند.

3) فایندر اوتر (FinderOuter)

فایندر اوتر ابزار نسبتا جدیدی است که برای بازیابی کلید خصوصی گمشده طراحی شده است. این نرم‌افزار رابط کاربری ساده‌ای دارد و برای بازیابی کلیدهای خصوصی با فورمت Base-58 یا Base-16 کاربرد دارد. برای بازیابی کلید کاربر باید هر اطلاعاتی که به یاد می‌آورد را وارد کند تا نرم‌افزار بتواند عملیات بازیابی را انجام دهد.

4) عبارت بازیابی (Mnemonic phrase)

عبارت Mnemonic به Seed Phrase یا Recovery Backup برای یک کیف پول غیرمتمرکز گفته می‌شود. این عبارت به عنوان پشتیبانی از کلید خصوصی عمل می‌کند. بنابراین، اگر شما این عبارت بازیابی را داشته باشید و کلید خصوصی خود را گم کنید، می‌توانید با وارد کردن این عبارت به ولت خود دسترسی داشته باشید. همچنین Mnemonic phrase برخلاف کلید خصوصی و Seed phrase به راحتی قابل یادآوری است زیرا از یک لیست از پیش تعیین شده تولید می‌شود.

5) فایل (Keystore/JSON)

جیسون پرایوت‌کی یک فایل متنی است که افراد می‌توانند کلیدهای خصوصی کیف پول خود را در آن به صورت رمزنگاری شده نگهداری کنند. شما می‌توانید این فایل را با استفاده از نرم‌افزارهای ویرایش متن مثل Text اجرا کنید تا به یک رشته نامفهوم از کلمات انگلیسی برسید. توجه داشته باشید این روش به شرطی قابل استفاده است که شما ابتدای ایجاد رمزعبور آن را فعال کرده باشید. کیف پول‌های ارز دیجیتال که از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند عبارتند از:

• متامسک (MetaMask)
• مای اتر ولت (MEW)
• تراست ولت (Trust Wallet)
• اتمیک ولت (Atomic Wallet)

6) خدمات بازیابی قانونی (Forensic Recovery Service)

در نهایت، در صورتی که هیچ یک از روش‌های بالا عمل نکرد، افراد و شرکت‌های متخصص در حوزه ارزهای دیجیتال می‌توانند به شما در بازیابی کلید خصوصی و رمزعبور کمک کنند. این شرکت‌ها با استفاده از روش‌هایی مانند حملات Brute Force‌ تلاش می‌کنند تا به ولت شما دسترسی پیدا کنند. البته لازم به ذکر است که هزینه این روش قابل توجه است و تضمینی نیز برای موفقیت آن وجود ندارد.

7) هیپنوتیزم (Hypnosis)

شاید باور نکنید اما به اعتقاد بسیاری، هیپنوتیزم یکی از روش‌های به یادآوری رمزعبورهای فراموش شده است. البته هنوز هیچ مدرکی برای اثبات این ادعا وجود ندارد اما می‌توانید در صورت گم کردن کلید خصوصی و رمزعبور خود از این روش نیز استفاده کنید.

مراحل بازگرداندن کیف پول با عبارت بازیابی

بازیابی کیف پول با استفاده از عبارت بازیابی بسیار ساده است. عبارت بازیابی مانند یک نسخه پشتیبان از کلید خصوصی شما عمل می‌کند و می‌توانید از آن برای بازیابی کیف پولتان در صورت گم شدن یا فراموشی رمز عبور استفاده کنید. برای بازیابی ولت با Seed phrase می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید: 

• ولت خود را دانلود و نصب کنید.
• پس از نصب کیف پول، باید گزینه بازیابی کیف پول (Restore Wallet) را انتخاب کنید. سپس از شما خواسته می‌شود که عبارت بازیابی خود را وارد کنید.
• پس از وارد کردن عبارت بازیابی، باید آن را دوباره برای تأیید وارد کنید.
• در نهایت، باید یک رمز عبور جدید برای کیف پول خود تنظیم کنید. این رمز عبور برای ورود به کیف پول و انجام تراکنش‌ها استفاده می‌شود.

روش بازگراندن کیف پول با کلید خصوصی

در صورتی که دسترسی شما به هر دلیلی از ولت قطع شود، با داشتن کلید خصوصی می‌توانید به سادگی دوباره وارد ولت خود شوید. برای بازگرداندن کیف پول با کلید خصوصی، کافی است تا مراحل زیر را دنبال کنید:

• پلتفرم کیف پول معتبری مانند Electrum یا Exodus را انتخاب کنید که از وارد کردن کلیدهای خصوصی پشتیبانی می‌کند.
• یک فایل کیف پول جدید در برنامه کیف پول انتخابی ایجاد کنید که فقط حاوی کلیدهای خصوصی وارد شده باشد.
• به قسمت وارد کردن کلید خصوصی در کیف پول انتخابی بروید و کلید خصوصی مرتبط با کیف پول گم شده یا دزدیده شده خود را وارد کنید.
• هنگامی که کلید خصوصی وارد و تأیید شد، یک آدرس عمومی جدید در کیف پول جدید جدید شما ایجاد می‌شود.
• سپس می‌توانید دارایی خود را به یک ولت دلخواه منتقل کنید.

اشتباهات رایج در بازیابی کلید خصوصی

بازیابی کلیدهای خصوصی بسیار دشوار است و این فرآیند  در صورت انجام برخی اشتباهات می‌تواند منجر به از دست دادن کلی دارایی و کیف پول شما شود. برای مثال، تایپ نادرست کلید خصوصی اشتباهی است که می‌تواند باعث از دست رفتن ولت شما برای همیشه شود. برخی دیگر از اشتباهات رایج در بازیابی کلید خصوصی عبارت است از: 

• فراموش کردن یا از دست دادن عبارت بازیابی seed: عبارت بازیابی مهم‌ترین کلیدی است که می‌تواند ولت شما را ایمن نگهدارد و به شما بازگرداند. در صورت نداشتن این عبارت کار بسیار سختی برای بازیابی کیف پول خود خواهید داشت.
• استفاده از خدمات بازیابی غیرقابل اعتماد: همانطور که گفتیم برخی از شرکت‌ها به طور قانونی خدمات بازیابی کلید خصوصی را انجام می‌دهند. اما در این راه افراد کلاهبردار بسیاری وجود دارند که وعده‌های بیهوده‌ای درباره بازیابی کلید خصوصی می‌دهند.
• نادیده گرفتن پشتیبان‌گیری: در حالی که عبارت بازیابی شما بسیار مهم است، داشتن پشتیبان‌های اضافی مانند فایل‌های فروشگاه کلید یا سایر گزینه‌ها امنیت بیشتری را ارائه می‌دهد. بنابراین ویژگی‌های پشتیبان ارائه شده توسط کیف پول انتخابی خود را کاوش و استفاده کنید.

بازیابی کلید خصوصی در کیف پول تراست والت چگونه است؟  

تراست ولت شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین ولت ارز دیجیتال است که به دلیل رابط کاربری ساده و امکاناتی که ارائه می‌دهد کاربران زیادی دارد. تراست ولت امکانات مختلفی را برای بازیابی کیف پول در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. اما اگر از این کیف پول استفاده می‌کنید و کلید خصوصی خود را به یاد ندارید، می‌توانید با استفاده از عبارت بازیابی کلید خصوصی خود را مشاهده کنید.

البته در تراست ولت این کلید به طور مستقیم قابل مشاهده نیست و باید برای پیدا کردن آن ابتدا یک برنامه مانند BIP39 را نصب کنید. سپس با وارد کردن عبارت بازیابی می‌توانید کلید خصوصی خود را مشاهده کنید. در صورتی که عبارت بازیابی خود را نیز فراموش کرده‌اید، برای بازیابی کلید خصوصی در تراست ولت می‌توانید:

• کیف پول تراست خود را باز کنید و وارد منوی تنظیمات (setting) شوید.
• سپس از گزینه کیف پول‌ها (Wallets) را انتخاب کنید و و سه نقطه در کنار عبارت Multi-coin Wallet 1 را بزنید تا بتوانید کلید خصوصی خود را مشاهده کنید.

کلید خصوصی، کلید گاو صندوق شما

کلید خصوصی مدرک اثبات مالکیت ارزهای دیجیتال در تراکنش‌های بلاکچین است و اهمیت بسیار زیادی دارد. هر ولت ساخته شده یک کلید خصوصی دارد که در صورت گم شدن یا از دست رفتن آن، دسترسی کاربر به ولت دشوار و یا قطع می‌شود. در این مقاله به آموزش راه های بازیابی کلید خصوصی پرداختیم و دیدیم این کار اگرچه سخت اما برخلاف عقیده بسیاری امکان‌پذیر است. ساده‌ترین روش بازیابی کلید خصوصی استفاده از عبارت بازیابی یا seed phrase است. به یاد داشته باشید که این عبارت و کلید خود را تحت هیچ شرایطی نباید در اختیار دیگران قرار دهید.