لایسنس (license) نرم افزار چیست؟

نرم‌افزارها بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره ما شده‌اند. این روزها از کارهای شخصی و تفریحی گرفته تا کارهای حرفه‌ای و تجاری، همگی به نرم‌افزارها وابسته‌اند. اما آیا می‌دانید که شرایط استفاده از نرم‌افزارها چیست؟ آیا می‌توانیم نرم‌افزارهایی که می‌خریم را برای همیشه استفاده کنیم؟ پاسخ به این سؤالات بستگی به نوع لایسنس (Product Key) نرم‌افزار دارد. می‌پرسید لایسنس نرم افزار چیست؟ معنی license در کامپیوتر همان فعال‌کننده و یا سند و مجوز استفاده از نرم‌افزار است که شرایط استفاده از یک نرم‌افزار را بین تولیدکننده و مصرف‌کننده آن تعیین می‌کند. عدم استفاده از لایسنس محدودیت‌ها و مجازات‌هایی مثل ازدست‌دادن امکانات امنیتی و آپدیت‌های درون برنامه را به همراه دارد. در ادامه قصد داریم انواع لایسنس نرم‌افزار را بررسی کنیم. همچنین به معرفی برخی از لایسنس‌های نرم‌افزار بپردازیم و نحوه خرید و فعال‌سازی آن‌ها را توضیح خواهیم داد. برای اطلاع از اهمیت خرید لایسنس نرم افزار، در این مطلب با ما همراه باشید..

لایسنس چیست ؟

امروزه با پیشرفت روزافزون دنیای دیجیتال و اینترنت، اسکریپت و نرم افزارهای مختلفی جهت رفع نیاز کاربران طراحی و به بازار عرضه شده است. در راستای استفاده از این نرم افزارها، وجود لایسنس یا پروداکت کی (Product Key) یکی از معیارهای مهمی است که امنیت، کارایی، به‌روزرسانی و پشتیبانی کمپانی تولیدکننده نرم افزار را برای کاربران فراهم می‌سازد.

بطورخلاصه، لایسنس (license) در لغت، به معنای پروانه و در علمِ‌كامپيوتر به‌معنای مجوز استفاده از يک نرم افزار يا سخت افزار است. هنگامی که لایسنس معتبر نرم افزار خود را خریداری می‌کنید، از امنیت بهینه‌تر و همچنین امتیازات و تسهیلات بیشتری همچون دریافت جدیدترین آپدیت‌ها از شرکت مقابل برخوردار خواهید شد. بطورکلی، لایسنس در قالب یک سریال کد از سوی تولیدکنندگان نرم افزار ساخته شده است. در لحظه‌ای که کاربر در حال نصب نرم افزار می‌باشد، یک کادر جهت وارد کردن کد لایسنس جهت فعال سازی ظاهر خواهد شد که نصب ایمن و قانونی نرم افزار را میسر می‌سازد.

عبارت لایسنس به معنای مجوز استفاده از یک نرم‌افزار، وسیله، تکنولوژی و… است که از طرف شرکت سازنده به کسی یا کسانی (در ازای پرداخت مبلغی) اهدا می‌شود. لایسنس می‌تواند به‌صورت زمان‌دار یا مادام‌العمر باشد.

پیشنهاد مطالعه: نحوه خرید لایسنس آنتی ویروس

حقوق مادی تولیدکنندگان نرم افزار

تمام نرم افزارهایی که روانه بازار می‌شوند، علاوه‌بر هزینه‌های بسیار زیادی که برای طراحی و تولید آن‌ها از سوی شرکت‌سازنده مصرف گردیده، سال‌ها زمان و انرژی افراد و تیم‌های پشت‌پرده این شرکت‌ها به طراحی و توسعه این محصولات اختصاص داده شده است. این افراد، پس از توليد محصول جهت دريافت مزد زحمات خود، در قبال ارائه این نرم افزارها به ديگران، شرایطی را برای دریافت هزینه‌ای از سمت مصرف‌کنندگان لحاظ می‌کنند؛ این شرایط به‌گونه‌ای است که امکانات و امتیازات کامل نرم افزار تنها برای افرادی که هزینه مربوطه را پرداخت کرده باشند قابل دسترس خواهد بود. این  مجوز را اصطلاحا با عناوین فعال‌کننده، سند، اجازه نامه و یا بطورکلی لایسنس می‌شناسند.

حقوق مادی تولیدکنندگان نرم‌افزار به حقوقی اشاره دارد که طراح یا مالک یک نرم‌افزار رایانه‌ای از آن بهره‌مند می‌شود. این حقوق شامل حق نشر، حق عرضه، حق اجرا و حق بهره‌برداری از نرم‌افزار است. بر اساس قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای، این حقوق متعلق به سازنده یا کسی که با او قرارداد داشته باشد است. مدت اعتبار حقوق مادی ۳۰ سال از تاریخ عرضه نرم‌افزار و مدت اعتبار حقوق معنوی نامحدود است.

درنظر داشته باشیدکه، لایسنس‌ها علاوه‌بر دریافت هزینه جهت فعال سازی، ممکن است شرایط دیگری را نیز برای کاربران خود اتخاذ کنند. به‌عنوان مثال، ممكن است Grant License يک نرم افزار، فقط برای افرادی قابل دسترس باشد که مهارت‌های لازم برای استفاده از آن را داشته باشند! بنابراین، یکی از اصلی‌ترین اهداف و حقوق مادی و معنوی شرکت‌های توسعه‌دهنده نرم افزار و پکیج‌هایی همچون ویندوز و آفیس، پرداخت هزینه‌هایی است که در قالب خرید لایسنس برای استفاده از این محصولات در نظر گرفته شده است. با اینکه در کشورهایی همچون ایران قانون کپی رایت به خوبی رعایت نشده و بسیاری نسخه کرک شده نرم افزار را استفاده می‌کنند، باید در نظر داشت که استفاده از نرم افزارها بدون خریداری لایسنس جرم بوده و پیگرد قانونی دارد!

همچنین باید توجه داشت که پرداخت ارزی هزینه برای لایسنس و خرید قانونی یک نرم افزار، نه‌تنها موجب می‌شود تا تمامی حقوق شرکت‌های طراح و توسعه دهنده نرم افزار پرداخت شود، بلکه منجر خواهد شد تا از لحاظ حقوق اجتماعی و شعور انسانی، مزد تمام افرادی که زمان و انرژی خود را در گرو تولید این نرم افزار‌ها به میان گذاشته‌اند، ادا شود. در واقع، خرید قانونی نرم افزار از اصلی‌ترین و مهم‌ترین حقوقی است که مصرف کننده در قبال تمامی طراحان و تولیدکنندگان نرم افزار بر عهده دارد.

انواع لایسنس ها از لحاظ اعتبار

انواع لایسنس های نرم افزار می‌توانند از نظر مالکیت، اشتراک‌گذاری، تغییر و اعتبار متفاوت باشند. اعتبار لایسنس‌ها معمولا در بازه‌های زمانی مختلف، متفاوت بوده و کاربران می‌بایست با توجه به نیاز خود هر یک از انواع آن را خریداری و استفاده نمایند. بطورکلی، لایسنس‌ها از نظر مقیاس زمان در دو دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارتند از:

لایسنس زمان دار

لایسنس‌های زمان‌دار اغلب برای آنتی ویروس‌ها در نظر گرفته می‌شوند. کاربران پس از خرید این نوع لایسنس، برای مدت معینی برحسب مدت اعتبار لایسنس از آن استفاده کرده و پس از اتمام اعتبار، ملزوم به خریداری یک سریال جدید از لایسنس نرم‌افزار می‌باشند. بطورخلاصه، ویژگی‌های این نوع لایسنس عبارتست از:

• این نوع لایسنس برای زمان محدودی اعتبار دارد.
• بیشترین کاربرد آن در آنتی‌ویروس‌ها است.
• پس از پایان مدت اعتبار، نیازمند خرید و تهیه سری جدید لایسنس می‌شود.

لایسنس مادام العمر یا لایف تایم

لایسنس‌های مادام‌العمر، همانطور که از نام آن‌ها مشخص است، پس از ثبت نام و رجیستر شدن، بطور دائمی یک نسخه از نرم افزار را فعال می‌کنند؛ این لایسنس همیشگی بوده و تا نسخه بعدی نیازی به هیچ هزینه دیگری نخواهد داشت. بطورخلاصه، ویژگی‌های این لایسنس عبارتست از:

• لایسنس لایف تایم به صورت نامحدود معتبر است.
• با داشتن لایسنس مادام العمر، برای همیشه می‌توانید از محصول یا نسخه‌ای که این لایسنس برای آن فعال شده است، استفاده کنید.

معرفی برخی از لایسنس‌های نرم‌افزار

لایسنس نرم‌افزار انواع مختلفی دارد که بر اساس حقوق و محدودیت‌هایی که به کاربر و توسعه‌دهنده نرم‌افزار می‌دهند، تفاوت دارند. برخی از رایج‌ترین لایسنس‌های نرم‌افزار عبارت‌اند از:

1. لایسنس‌های عمومی GNU (GNU General Public License)
   این نوع لایسنس به کاربر اجازه می‌دهد که نرم‌افزار را کپی، توزیع و تغییر دهد؛ به شرطی‌که نرم‌افزار تغییریافته نیز تحت همین لایسنس منتشر شود. این نوع لایسنس به‌عنوان یک لایسنس کپی لفت (copyleft) شناخته می‌شود که هدف آن حفظ آزادی نرم‌افزار است. به عنوان مثال GNU/Linux ،GIMP و VLC از این دسته هستند.
2. لایسنس‌های انعطاف‌پذیر (Permissive License)
   این نوع لایسنس به کاربر اجازه می‌دهد که نرم‌افزار را کپی، توزیع و تغییر دهد، بدون اینکه محدود به انتشار نرم‌افزار تغییریافته تحت همین لایسنس باشد. این نوع لایسنس به‌عنوان یک لایسنس آزاد و منبع‌باز (FOSS) شناخته می‌شود که هدف آن ارائه آزادی بیشتر به کاربر است. به عنوان مثال MIT،Apache و BSD از این دسته لایسنس هستند.
3. لایسنس‌های انحصاری (Proprietary License)
   این نوع لایسنس به کاربر اجازه می‌دهد که نرم‌افزار را فقط برای مقاصد شخصی و غیرتجاری استفاده کند و حق کپی، توزیع و تغییر نرم‌افزار را به کاربر نمی‌دهد. این نوع لایسنس به‌عنوان یک لایسنس بسته منبع (closed source) شناخته می‌شود که هدف آن حفظ حقوق مالکیت معنوی توسعه‌دهنده است. مواردی مثل Windows، Photoshop و Microsoft Office از این دسته هستند.

نحوه دریافت لایسنس چگونه است؟

برای فعال‌سازی نرم‌افزارها، لایسنس‌ها یا به‌عبارت‌دیگر کلیدهای محصول را از شرکت‌های سازنده نرم‌افزار دریافت می‌کنید. این لایسنس‌ها معمولاً پس از پرداخت وجه به شرکت سازنده نرم‌افزار، ارائه می‌شوند. لایسنس‌ها مانند کدهای شارژ تلفن‌های اعتباری عمل می‌کنند و نباید به دست دیگران برسند. اگر می‌خواهید لایسنس یک نرم‌افزار را خریداری کنید، می‌توانید از خدمات خرید نرم‌افزار اورجینال ایرانیکارت استفاده کنید و در کمترین زمان ممکن نرم‌افزار اورجینال خود را دریافت کنید. علاوه‌براین برای خرید بازی اورجینال هم می‌توانید روی ما حساب کنید!

لایسنس، مجوز یا فعال کننده نرم افزار؟!

با مطالعه این مقاله متوجه شدید که لایسنس نرم افزار چیست و چه اهمیتی برای تولیدکنندگان نرم افزار و همچنین کاربران خود دارد. اگر شما نیز در خصوص خرید لایسنس و استفاده از نرم افزارهای اورجینال تجربه‌ای دارید، با ما به اشتراک بگذارید. همچنین اگر سوالی در زمینه خرید و استفاده از لایسنس دارید در قسمت دیدگاه‌ها برای ما بنویسید. کارشناسان و پشتیبانان ایرانیکارت خدمات کامل و جامعی در اختیار شما خواهند گذاشت.